Παρασκευή 29 Μαΐου 2015

Λύσεις Ιστορίας 2015

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΑ Α1 α): Ένα από τα δύο μεγάλα κόμματα, τα οποία προέκυψαν μετά την έξωση του Όθωνος και τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1862, βλ. σ. 77, «Οι Ορεινοί απαρτίστηκαν[…]πλοιοκτητών» β): Το 19ο αιώνα δεν παρατηρήθηκε αξιόλογη ανάπτυξη του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα· βλ. σ. 46, «Η κατάσταση αυτή[…]ιδεολογίας στη χώρα». γ): βλ. σ. 142-143, «Η επιστροφή των προσφύγων[…]κυβέρνησης» Α2 α. Λ. β. Λ γ. Σ δ. Λ ε. Σ Β1 α: βλ. σ. 137, «Μετά την υπογραφή της συνθήκης του Βουκουρεστίου τον Αύγουστο του 1913, με την οποία τερματίζονταν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι έφτασε και το πρώτο μεταναστευτικό ρεύμα από τη Ρωσία[…] της ελληνικής κυβέρνησης». β: βλ. σ. 140, «Την περίοδο 1919-1921[…] Αρμένιοι και Ρώσοι» Σελίδα 2 από 4 Β2 Βλ. σ. 46, «Οι διαφορές του αγροτικού προβλήματος[…]ταξικό περιεχόμενο». Γ1 α): βλ. σ. 149-151, «στις 24 Ιουλίου 1923[…]επίμαχων περιοχών» και σ. 151-152, «με βάση το άρθρο 11[…]των ανταλλαξίμων». Στο ζήτημα της ανταλλαγής αναφέρεται και η μαρτυρία, όπως έχει καταγραφεί στο έργο Η Έξοδος, του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών. Στην προκειμένη περίπτωση ο ανταλλάξιμος αναφέρεται στις συνθήκες με τις οποίες ανακοινώθηκε στους Μικρασιάτες μιάς περιοχής η απόφαση που ελήφθη στη Λωζάννη. Θα έπρεπε, σύμφωνα με την ειδικά συστημένη επιτροπή, να καταγραφούν όλοι οι Έλληνες της περιοχής-ονόματα και περιουσιακά στοιχεία. Αφού προσπάθησαν να διασκεδάσουν τους φόβους των ανταλλάξιμων, τους παρότρυναν να εκποιήσουν ό,τι μπορούσαν από την κινητή περιουσία τους και να πάρουν μαζί τους ό,τι απέμενε, πρόβλεψη που γινόταν με την υπογραφείσα Σύμβαση. Αξιοσημείωτη είναι η αναφορά πως θα μπορούσαν να τους ακολουθήσουν όσοι ήταν «τουρκεμένοι», εννοώντας εν προκειμένω τους εξισλαμισθέντες Έλληνες στην καταγωγή. β): βλ. σ. 151, «Όταν έγινε γνωστή[…] ελληνικού κράτους». Τον υποχρεωτικό χαρακτήρα της ανταλλαγής επισημαίνει και ο Α. Μ. Συρίγος στο έργο του Ελληνοτουρκικές Σχέσεις. Ο συγγραφέας τονίζει ότι ο υποχρεωτικός χαρακτήρας της ανταλλαγής ήταν επιδίωξη και των δύο ηγεσιών, Ελλάδας και Τουρκίας. Πρώτα-πρώτα, ο Κεμάλ, από τα ηγετικά στελέχη των Νεοτούρκων, δε θα μπορούσε να αποστεί από τη βασική θέση της οργάνωσης που ήταν η εκρίζωση του ελληνικού στοιχείου από τις πατρογονικές του εστίες. Συνεπώς, η ανταλλαγή ήταν αναπόφευκτη, «μη αναστρέψιμη», και απλώς «ήταν ζήτημα χρόνου» να πραγματοποιηθεί, σύμφωνα με τη συγκεκριμένη δευτερογενή ιστορική πηγή. Εξάλλου, χωρίς την απομάκρυνση του ελληνικού στοιχείου από την Τουρκία, δε θα μπορούσε η ελληνική πλευρά να αξιώσει την ανάλογη πολιτική για τους μουσουλμάνους της ελληνικής επικράτειας, ένα είδος αμοιβαιότητας εν προκειμένω, που δεν έβρισκε αντίθετο τον Βενιζέλο. Ο ηγέτης των Φιλελευθέρων, όπως τονίζει ο Γ. Μαυρογορδάτος, χαρακτηριζόταν από «ορθολογισμό» και «ρεαλισμό», οπότε τέτοια στοιχεία πρυτάνευσαν στις επίπονες διαπραγματεύσεις της Λωζάννης. Δείγμα μιάς τέτοιας πολιτικής είχε δώσει, εξάλλου, ως πρωθυπουργός σε μία άλλη τραγική περίσταση, δηλαδή κατά τον διωγμό του 1914, όταν συζητήθηκε το ενδεχόμενο να υπάρξει-εθελούσια έστω-ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ των δύο χωρών. Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε «ριζική μέθοδο» για να επιλυθούν τα χρόνια προβλήματα των Ελλάδας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στη Λωζάννη ο Βενιζέλος δεν έλαβε υπόψη του το πολιτικό κόστος από μία αντιδημοφιλή πολιτική, γνώριζε ότι οι Έλληνες της Μικράς Σελίδα 3 από 4 Ασίας ήταν πιστοί οπαδοί του, δε λογάριασε όμως την πιθανή αντίδρασή τους-«θα τον αναθεμάτιζαν», όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο Μαυρογορδάτος. Η συνέπεια λόγων και πράξεων του Βενιζέλου φάνηκε πάντως και αργότερα, όταν ως πρωθυπουργός από το 1928 έως το 1932 κατέβαλε κάθε προσπάθεια για την αποκατάσταση των προσφύγων στη νέα τους πατρίδα με γνώμονα πάντα το «ρεαλισμό» και το «ρεαλισμό». Δ1 Βλ. σ. 208, «Το θετικό και αισιόδοξο[…]εσωτερική κρίση»· και «Αλλά το πιο σημαντικό[…] με Έλληνες αξιωματικούς». Στη διάσταση του πρίγκιπα Γεωργίου και του Βενιζέλου, ως υπουργού Δικαιοσύνης της Κρητικής Πολιτείας αναφέρονται και οι συγκεκριμένες δευτερογενείς ιστορικές πηγές. Στο απόσπασμα από την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους αναφέρεται ότι ο δεύτερος ήδη από το 1900 είχε προτείνει «εμπιστευτικά» στον Γεώργιο τη «σταδιακή λύση» του ζητήματος της ένωσης της Μεγαλονήσου με το εθνικό κέντρο, αφού η «άμεση λύση» ήταν «αδύνατη». Η παράταση του υπάρχοντος καθεστώτος, σύμφωνα με τον Βενιζέλο δε συνιστούσε λύση, επειδή διαιωνιζόταν η εξάρτηση από τις Μεγάλες Δυνάμεις και καθιστούσε το μέλλον της Κρήτης «έρμαιο των αντικρουόμενων ευρωπαϊκών συμφερόντων». Έτσι, η προώθηση της επιθυμητής λύσης θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί, σύμφωνα με τον Βενιζέλο, αν άλλαζε η γραμμή πλεύσης και ολοκληρωνόταν η αυτονομία και ουσιαστικά το αυτοδιοίκητο του νησιού. Κάτι τέτοιο θα ήταν σύμφωνο με τις υποσχέσεις των Δυνάμεων, αλλά και το πνεύμα του συντάγματος. Πρόκριμα άμεσης προτεραιότητας, συνεπώς, θα ήταν η σύσταση της Κρητικής Πολιτοφυλακής με Έλληνες αξιωματικούς και η παράλληλη αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων. Αλλά η πρόταση του υπουργού έβρισκε τελείως αντίθετο τον πρίγκιπα, ο οποίος στηριζόταν στην αντίληψη ότι η διαχείριση των εθνικών και διπλωματικών ζητημάτων-εν προκειμένω του Κρητικού-ήταν αποκλειστική αρμοδιότητα της ελληνικής μοναρχίας, άποψη που υποστηρίζει και η Λιλή Μακράκη στο δικό της έργο. Σε απόλυτη συγχορδία ο βασιλιάς Γεώργιος, η ελληνική κυβέρνηση και ο Ύπατος Αρμοστής επέλεγαν διαφορετική μεθόδευση: η προβολή της «εσωτερικής πίεσης» θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης προς τις ξένες Αυλές, οι οποίες θα μπορούσαν έτσι να συναινέσουν στην ευόδωση των ελληνικών επιδιώξεων. Σχολικό βιβλίο, σ. 209: «Η διάσταση των απόψεων[…]κλίμα διχασμού». Ο Βενιζέλος βρήκε μία ακόμη αφορμή για να εξαπολύσει τους μύδρους εναντίον του Γεωργίου, όταν ο δεύτερος είχε αλλεπάλληλες συζητήσεις με τις ηγεσίες των Δυνάμεων, χωρίς καν να ενημερώνει τους υπουργούς του. Τέτοιου είδους ενέργειες, όχι μόνο δε συνιστούσαν πρόοδο, σύμφωνα με τον Βενιζέλο, αλλά με μία «ασταθή» κυβέρνηση και «ασαφή τα συνταγματικά θεμέλια» η ένωση αποτελούσε χίμαιρα. Ο ίδιος θεωρούσε ως ασφαλέστερο προστάδιο την ανακήρυξη της Κρήτης σε ανεξάρτητο Σελίδα 4 από 4 πριγκιπάτο. Οι πολιτειακές, ωστόσο, αντιλήψεις του πρίγκιπα δεν του επέτρεπαν να αντιληφθεί την πρόταση του υπουργού του και παρέμενε καθηλωμένος σε μία πολιτική δεσποτισμού, υποχείρια ουσιαστικά των ξένων επεμβάσεων. Παραγκωνίζοντας ολωσδιόλου το εγχώριο πολιτικό δυναμικό, έπραττε ό,τι υπαγόρευαν οι αυταρχικές του πεποιθήσεις, ενώ όσοι είχαν ζυμωθεί με τους μακροχρόνιους αγώνες του νησιού θεωρούνταν απαξιωτικά ως «επιζήμιοι». Έτσι, το λαϊκό στοιχείο και η συμμετοχή των ίδιων των Ελλήνων του νησιού στο φλέγον ζήτημα της ένωσης κρίθηκαν ως παράγοντες περιττοί, αν όχι επικίνδυνοι για την αυταρχική εξουσία του πρίγκιπα. Τέλος, ας σημειωθεί ότι «το Σύνταγμα της κρητικής πολιτείας[…]την ψυχολογία των Κρητών», όπως αναφέρεται και στο σχολικό βιβλίο, σ. 208.

Θέματα Ιστορίας 2015

ΣΧΟΛΙΟ: Τα θέματα ήταν βατά και για μέτρια προετοιμασμένους μαθητές.Μοναδική δυσκολία η συνδυαστική ερώτηση για τους πρόσφυγες απο τη Ρωσία.Τα ζητήμτα των πηγών μετρίας δυσκολίας και μικρού μεγέθους.



ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29 ΜΑΪΟΥ 2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1 Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: α. Ορεινοί β. Φεντερασιόν γ. Πατριαρχική Επιτροπή (1918). Μονάδες 15 ΘΕΜΑ Α2 Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη: α. Το δικαίωμα του «συνέρχεσθαι» και «συνεταιρίζεσθαι» κατοχυρώνεται συνταγματικά το 1844. β. Ο Τρικούπης δεν αποδεχόταν το χωρισμό των εξουσιών και στόχευε στη συγκέντρωση και τον έλεγχό τους από το κόμμα. γ. Το Ελληνικό Τυπογραφείο της Τραπεζούντας συνέβαλε αποφασιστικά στην ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης . δ. Με τον Οργανικό Νόμο του 1900 δόθηκε οριστική λύση στο Κρητικό ζήτημα. ε. Η συνθήκη φιλίας και συνεργασίας ανάμεσα στους Μπολσεβίκους και τον Κεμάλ (Μάρτιος 1921) λειτούργησε ως ταφόπετρα του πον τιακού ζητήματος. Μονάδες 10 ΘΕΜΑ Β1 Να αναφερθείτε: α. στο μεταναστευτικό ρεύμα Ελλήνων από τη Ρωσία, μετά τη συνθήκη του Βουκουρεστίου (μονάδες 5) και β. στο προσφυγικό ρεύμα Ελλήνων από τη Ρωσία, το διάστημα 1919– 1921. (μονάδες 5) Μονάδες 10 ΘΕΜΑ Β2 Να αναφερθείτε στην κατάσταση του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα κατά τον 19ο αιώνα. Μονάδες 15 ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ ΘΕΜΑ Γ1 Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα Α, Β και Γ που σας δίνονται: α. να αναφερθείτε στις ρυθμίσεις της Σύμβασης της Λοζάνης της 30ης Ιανουαρίου 1923 για την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, (μονάδες 13) β. να εξηγήσετε πώς η υπογραφή της Σύμβασης της Λοζάνης συνδέεται με την πραγματικότητα που είχε διαμορφωθεί μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, καθώς και με τις βλέψεις των ηγετών των δύο κρατών. (μονάδες 12) Μονάδες 25 ΚΕΙΜΕΝΟ Α Μια μέρα ήρθε στο Γκέλβερι Επιτροπή, από την Ελλάδα, όπως έλεγαν. Πήγαν μαζί τους και οι δικοί μας, για να κουβεντιάσουν για την Ανταλλαγή. […] Οι άνθρωποι της Επιτροπής ήρθαν και μας έγραψαν τα ονόματα και τις περιουσίες μας. Μας είπαν πως θα γίνει Ανταλλαγή, θα πάμε στην Ελλάδα. Μας σύστησαν να μην φοβόμαστε. Να πουλήσουμε ό,τι μπορούμε από την κινητή μας περιουσία, και τα υπόλοιπα να τα πάρουμε μαζί μας. Μας είπαν πως, αν υπάρχουν στο χωριό μας τουρκεμένοι, μπορούνε, αν θέλουν, να φύγουν κι αυτοί για την Ελλάδα. Η Έξοδος, τ.Β΄, Μαρτυρίες από τις επαρχίες της κεντρικής και νότιας Μικρασίας (Επιμ. Γ. Μουρέλος), Αθήνα: Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, 1982 , σ. 9. ΚΕΙΜΕΝΟ Β Η ελληνική πλευρά [το 1923] επεδίωκε την ανταλλαγή των πληθυσμών. Ο Μουσταφά Κεμάλ συμμετείχε στον στενό πυρήνα των Νεότουρκων που κυβέρνησαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία από το 1908 έως το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Βασική πολιτική των Νεότουρκων αποτελούσε η εκδίωξη των μη μουσουλμανικών εθνοτήτων από το έδαφος της αυτοκρατορίας. Η έξοδος των Ελλήνων κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή ήταν μη αναστρέψιμη. Η εκδίωξη των εναπομεινάντων Ελλήνων από την Τουρκία ήταν απλώς ζήτημα χρόνου. Σε μια τέτοια περίπτωση, η Ελλάδα δ εν θα είχε τη διαπραγματευτική ικανότητα να απαιτήσει τη μετανάστευση των τουρκο–μουσουλμανικών πληθυσμών της Ελλάδος. Α. Μ. Συρίγος, Ελληνοτουρκικές σχέσεις , Αθήνα: Πατάκης 2014, σ. 53. ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟ Γ Και στο ζήτημα των μειονοτήτων, υπήρξε ανεπανάληπτος ο ορθολογισμός και ο ρεαλισμός της βενιζελικής πολιτικής–και του Βενιζέλου προσωπικά. Κατεξοχήν δείγμα αυτής της ορθολογικής και ρεαλιστικής προσέγγισης υπήρξε η πρώιμη προθυμία του Βενιζέλου να αποδεχθεί την ανταλλαγή πληθυσμών ως ριζική μέθοδο επίλυσης των σχετικών ζητημάτων, ήδη από το 1914 (με την Τουρκία). […] Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ο Βενιζέλος έσπευσε ανενδοίαστα να αναλάβει προσωπικά τη βαρύτατη ευθύνη της υποχρεωτικής ανταλλαγής των πληθυσμών (μολονότι προέβλεπε τότε ότι οι πρόσφυγες θα τον «αναθεματίσουν»). Στη συνέχεια ορθολογισμός και ρεαλισμός χαρακτήρισαν την κοσμογονία της προσφυγικής αποκατάστασης μέχρι την τελευταία της λεπτομέρεια. Γ. Θ. Μαυρογορδάτος, Ιστορία της Ελλάδας του 20ο υ αιώνα (Επιμ. Χ. Χατζηιωσήφ), τ.Β2΄, Αθήνα: Βιβλιόραμα, 2003, σσ. 24-25. ΘΕΜΑ Δ1 Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα Α και Β που σας δίνονται, να εκθέσετε και να εξηγήσετε τη διάσταση απόψεων μεταξύ του πρίγκιπα Γεωργίου και του Ελευθερίου Βενιζέλου, σχετικά με το ζήτημα της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα, στο πλαίσιο της πρώτης κυβέρνησης της Κρητικής Πολιτείας. Μονάδες 25 ΚΕΙΜΕΝΟ Α Ο Βενιζέλος υπέρ της σταδιακής πορείας προς την ενωτική λύση Ο σύμβουλος της δικαιοσύνης 1 εισηγήθηκε εμπιστευτικά στον ύπατο αρμοστή2 το καλοκαίρι ήδη του 1900 τη διπλωματική μεθόδευση της σταδιακής εξελίξεως προς την ενωτική λύση: η άμεση επίτευξη της ενώσεως ήταν αδύνατη· η παράταση όμως του καθεστώτος της αρμοστείας ανέστελλε την εφαρμογή των μέτρων που θα επέτρεπαν τη βαθμιαία απαλλαγή της Μεγαλονήσου από τα δεσμά της διεθνούς εξαρτήσεως · έτσι επέβαλλε την άμεση υποταγή της στην απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων και τη ν καθιστούσε έρμαιο των αντικρουόμενων ευρωπαϊκών συμφερόντων · αντίθετα, η ολοκλήρωση της αυτονομίας, σύμφωνη προς τις υποσχέσεις των Δυνάμεων και τις προβλέψεις του Συντάγματος, θα συντελούσε στην προαγωγή των εθνικών συμφερόντων στο εξωτερικό και την κατοχύρωση της αυτοδιοικήσεως στο εσωτερικό, ιδίως μετά τη διοργάνωση της 1 Ο Ελευθέριος Βενιζέλος 2 Ο πρίγκιπας Γεώργιος ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ πολιτοφυλακής από Έλληνες αξιωματικούς και την παράλληλη αποχώρηση των διεθνών στρατευμάτων. […] Η πρωτοβουλία του Ελευθερίου Βενιζέλου προκάλεσε την άμεση και αποφασιστική αντίδραση του πρίγκιπα Γεωργίου. Η εισήγησή του προσέκρουε τόσο στη γενική αρχή της ουσιαστικής διαχειρίσεως των διπλωματικών θεμάτων, ιδίως μάλιστα του Κρητικού, από τη δυναστεία, όσο και στην ειδικότερη αντίληψη της τελευταίας αυτής γύρω από τη μεθόδευση του εθνικού αγώνα. Ο ύπατος αρμοστής, φορέας των εντολών της Αυλής των Αθηνών, με τη συγκατάθεση πάντοτε και της ελληνικής κυβερνήσεως, απέκρουσε τη συμβιβαστική εξελικτική διαδικασία και επιδίωκε περισσότερο να καταστήσει αβάσταχτη την πίεση από τις εσωτερικές συνθήκες, με την ελπίδα να εκβιάσει την ταχύτερη, κατά το δυνατόν, συγκατάνευση των ευρωπαϊκών Δυνάμεων στην ενωτική λύση. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους , Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, τ. ΙΔ΄, σ. 201. ΚΕΙΜΕΝΟ Β Η διάσταση ανάμεσα στον πρίγκιπα Γεώργιο και τον Ελευθέριο Βενιζέλο Ο πρίγκιπας Γεώργιος, έχοντας την αντίληψη ότι η άσκηση της εξωτερικής πολιτικής της Κρήτης ήταν αρμοδιότητα της ελληνικής μοναρχίας, ανέλαβε μόνος τη μεθόδευση της προσάρτησης της Μεγαλονήσου στη μητέρα πατρίδα χωρίς να συμβουλευτεί τους υπουργούς του για τις ενδεδειγμένες ενέργειες και διαπραγματεύσεις. Η πρωτοβουλία του είχε τη μορφή προσωπικών συζητήσεων με τον τσάρο της Ρωσίας και απευθείας διαπραγματεύσεων με τους υπουργούς Εξωτερικών της Ρωσίας, της Γαλλίας, της Αγγλίας και της Ιταλίας. Ο Βενιζέλος θεώρησε πρόωρες τις ενέργειες του ύπατου αρμοστή, κρίνοντας ότι η κρητική κυβέρνηση ήταν ασταθής και τα συνταγματικά θεμέλια ασαφή. Πίστευε και υποστήριζε την ανακήρυξη της Κρήτης σε ανεξάρτητο πριγκιπάτο ως τελευταίο στάδιο για τη νομότυπη πραγματοποίηση της ένωσής της με την Ελλάδα. […] Ο πρίγκιπας δεν ήταν ικανός να αντιληφθεί τη λεπτή διαφορά μεταξύ της δεσποτικής διακυβέρνησης με ξένη κηδεμονία και, από την άλλη μεριά, της πλήρους αυτονομίας χωρίς ξένες επεμβάσεις και με κυβερνήτη διορισμένο από την ελληνική κυβέρνηση, που υποστήριζε ο Βενιζέλος ως ασφαλέστερη μεθόδευση για την απώτερη επίτευξη του ενωτικού σκοπού… Ο πρίγκιπας Γεώργιος είχε την πεποίθηση ότι οποιαδήποτε λύση του Κρητικού θα προερχόταν από τις Μεγάλες Δυνάμεις και, κατά τη γνώμη του, οι πολιτικοί παράγοντες της Κρήτης ήταν άσχετοι με το θέμα, αν όχι επιζήμιοι… Στάθηκε αδύνατο γι΄ αυτόν να αντιληφθεί τη σημασία της πολιτικής κινητοποίησης των ίδιων των Κρητικών, καθώς και την εύλογη απαίτησή τους να αποκτήσουν τον έλεγχο της τύχης τους μετά από αιώνες αγώνων κατά των Τούρκων κυριάρχων. Λ. Μακράκης, Ελευθέριος Βενιζέλος, σσ. 397-403, στο Αξιολόγηση των μαθητών της Γ’ Τάξης του Ενιαίου Λυκείου στο μάθημα Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας, τ.Β΄, ΥΠΕΠΘ ( Κ.Ε.Ε.), Αθήνα 2000, σσ. 315-316. Όλα τα κείμενα αποδόθηκαν σε μονοτονικό· διατηρήθηκε , όμως, η ορθογραφία τους. ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. 4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Ώρα δυνατής αποχώρησης: 10.00 π.μ. ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟ

Τετάρτη 27 Μαΐου 2015

Λύσεις Λατινικών 2015

Πανελλήνιες Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων Εξεταζόμενο Μάθημα: Λατινικά Θεωρητικής Κατεύθυνσης , Ημ/νία: 27 Μαΐου 2015 Απαντήσεις Θεμάτων Α1. Μετάφραση Το παράδειγμα αυτό παρακίνησε κάποιον παπουτσή να μάθει σ’ ένα κοράκι τον ίδιο χαιρετισμό. Για πολύ καιρό κόπιαζε μάταια˙ κάθε φορά που το πουλί δεν απαντούσε, ο παπουτσής συνήθιζε να λέει: «Κρίμα στον κόπο μου». Αν όμως τυχαία, όπως συμβαίνει συνήθως, χάσουν την εξουσία, τότε γίνεται αντιληπτό πόσο υπήρξαν στερημένοι από φίλους. Αυτό είναι που λένε ότι είπε ο Ταρκύνιος, όταν ήταν εξόριστος: «Τότε κατάλαβα ποιους είχα πιστούς φίλους, ποιους άπιστους, όταν δεν μπορούσα πια να ανταποδώσω τη χάρη ούτε σε εκείνους ούτε σε αυτούς». Η Πορκία, η σύζυγος του Βρούτου, όταν το σχέδιο του άντρα της για τη δολοφονία του Καίσαρα έμαθε, ένα μαχαιράκι μανικιουρίστα τάχα για να κόψει τα νύχια της ζήτησε και αυτοτραυματίστηκε μ’ αυτό, καθώς της γλίστρησε δήθεν τυχαία. Έπειτα ο Βρούτος, αφού κλήθηκε στην κρεβατοκάμαρά (της) από τα ξεφωνητά των υπηρετριών, ήρθε για να τη μαλώσει, γιατί τάχα (κατά τη γνώμη του) είχε κλέψει την τέχνη του μανικιουρίστα. Β1.α. pari diutius inopum haec quο neuter cultelli ungues mihi eius Β1. β. Ea exempla sutores quosdam incitaverunt (/-ere) Μεθοδικό Φροντιστήριο www.methodiko.net Βουλιαγμένης & Κύπρου 2, Αργυρούπολη, Τηλ: 210 99 40 999 Δ. Γούναρη 201, Γλυφάδα, Τηλ: 210 96 36 300 B2. doctu respondendo solentium perdam faciendus casuris sunto diceremur fert referre interfice cognoscetis elaberentur resecuerit obiurgavisse Γ1. α. postquam Brutus vocatus est Εκφέρεται με οριστική παρακειμένου (vocatus est), γιατί η πράξη μας ενδιαφέρει από καθαρά χρονική άποψη. Σε σχέση με την πρόταση που προσδιορίζει, δηλαδή την κύρια, δηλώνει το προτερόχρονο. Γ1. β. Quos fidos amīcos habui? Γ1. γ. Homines dicunt Porciam, Bruti uxorem, cultellum tonsorium poposcisse. Γ1. δ. quod Tarquinius dixisse fertur exulans. Το υποκείμενο του απαρεμφάτου dixisse τίθεται σε ονομαστική (Tarquinius) γιατί το απαρέμφατο εξαρτάται από το προσωπικό παθητικό δοξαστικό ρήμα fertur. Παρατηρείται το Μεθοδικό Φροντιστήριο www.methodiko.net Βουλιαγμένης & Κύπρου 2, Αργυρούπολη, Τηλ: 210 99 40 999 Δ. Γούναρη 201, Γλυφάδα, Τηλ: 210 96 36 300 φαινόμενο της άρσης Λατινισμού του ειδικού απαρεμφάτου. Επιπρόσθετα και ως συνέπεια της μετατροπής του Tarquinium σε Tarquinius λόγω του Λατινισμού, η χρονική μετοχή exulantem τρέπεται σε ονομαστική exulans (καθώς είναι συνημμένη στο Tarquinius). Γ2. α. Id exemplum sutōrem quendam incitat, ut corvum doceat parem salutatiōnem. Εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα (doceat) γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (incitat) και αναφέρεται στο παρόν. Έχουμε ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, διότι η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή της εμφάνισής της στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση). Γ2. β. Υπόθεση αντίθετη προς την πραγματικότητα α) στο παρόν Υπόθεση: si caderent (Υποτ. Πρτ.) Απόδοση: intellegeretur (Υποτ. Πρτ.) β) στο παρελθόν Υπόθεση: si cecidissent (Υποτ. Υπερσ.) Απόδοση: intellectum esset (Υποτ. Υπερσ.) Γ2γ «... Brutus venit ad eam obiurgandam...» (ad + αιτιατική γερουνδιακού). Εδώ η γερουνδιακή έλξη έχει ήδη γίνει. Η ενεργητική σύνταξη είχε ως εξής: ad eam obiurgandum 1. ... ut eam obiurgaret τελική πρόταση 2. ... qui eam obiurgaret αναφορική - τελική πρόταση 3. ... eam obiurgatum σουπίνο 4. ... eam obiurgandi causa γεν γερουνδίου + ca

Θέματα Λατινικών 2015

Σχόλιο: Θέματα χωρίς πολλά υποερωτήματα , άσκηση από την ύλη 
της Β΄ Λυκείου ( η δυσκολότερη ) και ερωτήματα μέσα στα λογικά πλαίσια επιμένωντας στην ακολουθία των χρόνων.ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 27 ΜΑΪΟΥ 2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΡΕΙΣ (3) ΚΕΙΜΕΝΟ Id exemplum sutōrem quendam incitavit, ut corvum docēret parem salutatiōnem. Diu operam frustra impendēbat; quotiescumque avis non respondēbat, sutor dicere solēbat «Oleum et operam perdidi». ………………………………………………………………………………………… Quodsi forte, ut fit plerumque, cecidērunt, tum intellegitur, quam fuerint inopes amicōrum. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem: «Tum intellexi, quos fidos amīcos habuissem, quos infīdos, cum iam neutris gratiam referre poteram». ………………………………………………………………………………………… Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset, cultellum tonsorium quasi unguium resecandōrum causā poposcit eōque velut forte elapso se vulnerāvit. Clamōre deinde ancillārum in cubiculum vocātus Brutus ad eam obiurgandam vēnit, quod tonsōris praeripuisset officium. Α1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας τα παραπάνω αποσπάσματα. Μονάδες 40 Παρατηρήσεις Β1α. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις: parem : την αφαιρετική ενικού αριθμού στο ίδιο γένος diu : τον συγκριτικό βαθμό inopes : τη γενική πληθυντικού αριθμού στο ίδιο γένος hoc : την ονομαστική πληθυντικού αριθμού στο ουδέτερο γένος quos (το 1ο στο κείμενο) : την αφαιρετική ενικού αριθμού στο θηλυκό γένος neutris : την ονομαστική ενικού αριθμού στο αρσενικό γένος cultellum : την ονομαστική πληθυντικού αριθμού unguium : την κλητική πληθυντικού αριθμού se : τη δοτική ενικού αριθμού στο α΄ πρόσωπο eam : τη γενική ενικού αριθμού στο ίδιο γένος Μονάδες 10 ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 3 ΣΕΛΙΔΕΣ Β1β. «Id exemplum sutōrem quendam incitavit»: να μεταφέρετε τις λέξεις της παραπάνω πρότασης στον άλλον αριθμό. Μονάδες 5 Β2. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα ν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους: docēret : το σουπίνο στην αφαιρετική respondēbat : τη δοτική του γερουνδίου solēbat : τη γενική πληθυντικού αριθμού της μετοχής ενεστώτα στο θηλυκό γένος perdidi : το α΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή fit : το γερουνδιακό στην ονομαστική ενικού αριθμού στο αρσενικό γένος cecidērunt : τη δοτική πληθυντικού αριθμού της μετοχής μέλλοντα στο ουδέτερο γένος fuerint : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής μέλλοντα dixisse : το α΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού στην άλλη φωνή ferunt : το γ΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής ενεστώτα στην ίδια φωνή referre : το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην άλλη φωνή interficiendo cognovisset elapso : : : το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην άλλη φωνή το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής μέλλοντα στην ίδια φωνή το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού resecandōrum obiurgandam : : το γ΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής συντελεσμένου μέλλοντα στην άλλη φωνή το απαρέμφατο του παρακειμένου στην άλλη φωνή Μονάδες 15 Γ1α. «vocātus»: να αναλύσετε τη μετοχή σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισαγόμενη με τον χρονικό σύνδεσμο postquam (μονάδα 1) και να αιτιολογήσετε την εκφορά της (μονάδες 2). Μονάδες 3 Γ1β. «Tum intellexi, quos fidos amīcos habuissem»: να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ. Μονάδες 3 ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 3 ΣΕΛΙΔΕΣ Γ1γ. «Porcia, Bruti uxor, cultellum tonsorium poposcit»: να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο, με εξάρτηση από το «Homines dicunt». Μονάδες 3 Γ1δ. «quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem»: να αναδιατυπώσετε την πρόταση αντικαθιστώντας το ρήμα ferunt με το ρήμα fertur. Να επιφέρετε τις απαραίτητες αλλαγές (μονάδες 4) και να τις αιτιολογήσετε (μονάδες 2). Μονάδες 6 Γ2α. «Id exemplum sutōrem quendam incitavit, ut corvum docēret parem salutatiōnem»: να αναδιατυπώσετε την περίοδο αντικαθιστώντας το ρήμα της κύριας πρότασης incitavit με το ρήμα incitat. Να προβείτε στην απαραίτητη αλλαγή (μονάδα 1) και να την αιτιολογήσετε (μονάδες 2). Μονάδες 3 Γ2β. «Quodsi forte cecidērunt, tum intellegitur»: να μετατρέψετε τον υποθετικό λόγο έτσι ώστε να εκφράζε ται αντίθεση προς την πραγματικότητα α) στο παρόν (μονάδες 2) και β) στο παρελθόν (μονάδες 2). Μονάδες 4 Γ2γ. «Brutus ad eam obiurgandam vēnit»: να αποδώσετε με τέσσερις τρόπους τον υπογραμμισμένο προσδιορισμό του σκοπού (να μην αποδοθεί με τελική μετοχή). Μονάδες 8 ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω- πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. 4. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέ τασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Ώρα δυνατής αποχώρησης: 10.30 π.μ. ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ


Δευτέρα 25 Μαΐου 2015

Λύσεις Αρχαίων 2015

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2015 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. Έτσι, λοιπόν, προετοιμασμένοι οι άνθρωποι αρχικά ζούσαν διασκορπισμένοι, πόλεις όμως δεν υπήρχαν. Αφανίζονταν, λοιπόν, από τα θηρία, επειδή ήταν πιο αδύναμοι από αυτά σε κάθε περίπτωση και οι τεχνικές γνώσεις, όσον αφορά τη διατροφή προσέφεραν σε αυτούς σημαντική βοήθεια, όσον αφορά όμως τον πόλεμο με τα θηρία ήταν ανεπαρκείς- γιατί δεν είχαν ακόμη την τέχνη για την οργάνωση της πολιτείας, μέρος της οποίας είναι η πολεμική- επιζητούσαν, λοιπόν, να συγκεντρώνονται και να σώζονται χτίζοντας πόλεις ˙ κάθε φορά, λοιπόν, που συγκεντρώνονταν αδικούσε ο ένας τον άλλο, επειδή δεν είχαν την τέχνη για την οργάνωση της πολιτείας, ώστε πάλι διασκορπιζόμενοι καταστρέφονταν. Ο Δίας, λοιπόν, επειδή φοβήθηκε για το γένος μας μήπως χαθεί εντελώς, στέλνει τον Ερμή να φέρει στους ανθρώπους τον σεβασμό και τη δικαιοσύνη, για να υπάρχει τάξη στις πόλεις και συνεκτικοί δεσμοί φιλίας. Β1. Η φωτιά αποτελεί το θεϊκό μερίδιο που είχαν την τύχη, χάρη στην παρέμβαση του Προμηθέα, να λάβουν οι άνθρωποι. Είναι θεϊκό, γιατί το κατείχαν ως τότε μόνον οι θεοί, είναι θεϊκό, γιατί οι άνθρωποι το απέκτησαν με θεϊκή παρέμβαση του Προμηθέα, είναι επίσης θεϊκό, γιατί, επιτρέποντας στον άνθρωπο να αναπτύξει πολιτισμό, του επέτρεψε κατά συνέπεια να αναγνωρίσει την ύπαρξη των θεών. Η πρώτη και άμεση συνέπεια του δώρου της φωτιάς, σύμφωνα με τον Πρωταγόρα, είναι ακριβώς η εμφάνιση της θρησκείας. Β2. «Οὕτω δή παρεσκευασμένοι κατ΄ἀρχάς ἄνθρωποι ᾤκουν σποράδην, πόλεις δέ οὐκ ἦσαν . ἀπώλλυντο οὖν ὑπό τῶν 2 θηρίων διά τό πανταχῇ αὐτῶν ἀσθενέστεροι εἶναι, καί ἡ δημιουργική τέχνη αὐτοῖς πρός μέν τροφήν ἱκανή βοηθός ἦν, πρός δέ τόν τῶν θηρίων πόλεμον ἐνδεής – πολιτικήν γάρ τέχνην οὔπω εἶχον, ἧς μέρος πολεμική -ἐζήτουν δή ἁθροίζεσθαι καί σῴζεσθαι κτίζοντες πόλεις » Οι άνθρωποι σύμφωνα με τον Πρωταγόρα, αρχικά ζούσαν μεμονωμένα και κατοικούσαν διασκορπισμένοι εδώ κι εκεί. Όμως η ζωή τους κινδύνευε από τα θηρία, που τους αφάνιζαν. Αυτή την απειλή δεν μπορούσαν να την αντιμετωπίσουν για δύο κυρίως λόγους: α) γιατί υστερούσαν από τα θηρία στη σωματική δύναμη β) είχαν εργαλεία για την εξασφάλιση της τροφής, όχι όμως και κατάλληλα όπλα για την προστασία τους από τα θηρία. Αυτή την ανεπάρκεια την αποδίδει ο Πρωταγόρας στο ότι οι άνθρωποι δεν είχαν αναπτύξει ακόμα την πολιτική τέχνη( την τέχνη για την οργάνωση των πόλεων) και επομένως δεν είχαν ούτε την πολεμική τέχνη, για να μπορούν να αποκρούουν τις επιθέσεις των θηρίων. «ἐζήτουν ἀρθροίζεσθαι »: προκειμένου οι άνθρωποι να προστατευτούν από τις επιθέσεις των θηρίων, επιδίωκαν να ζουν κοντά ο ένας στον άλλο. Παρατηρούμε, λοιπόν, πως η κοινωνική – ομαδική συμβίωση, σύμφωνα με τον Πρωταγόρα, ήταν συμβατική και αποτέλεσμα της ανάγκης μπροστά σε έναν κοινό κίνδυνο. «ὅτ’οὖν ἁθροισθεῖεν, ἠδίκουν ἀλλήλους ἅτε οὐκ ἔχοντες τήν πολιτικήν τέχνην, ὥστε πάλιν σκεδαννύμενοι διεφθείροντο» Κατά τον Πρωταγόρα αίτιο της δημιουργίας των πρώτων κοινωνικών σχηματισμών ήταν ο κίνδυνος από τα θηρία , ενώ οι άνθρωποι δεν ήταν πλασμένοι εκ φύσεως να ζουν οργανωμένοι σε πόλεις. Το αποτέλεσμα αυτής της 3 συνάθροισης ήταν η δημιουργία νέων προβλημάτων, καθώς έλειπε από τους ανθρώπους η πολιτική οργάνωση. Έτσι, καθίσταντο ανίκανοι να συμβιώσουν και άρχιζαν να αδικούν ο ένας τον άλλο. Επομένως, μη μπορώντας πια τη συμβατική αυτή συμβίωση και πάλι χωρίζονταν, σκορπίζονταν και αφανίζονταν από τα θηρία. «Ζεύς οὖν δείσας περί τῷ γένει ἡμῶν μή ἀπόλοιτο πᾶν, Ἑρμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καί δίκην, ἵν΄εἶεν πόλεων κόσμοι τε καί δεσμοί φιλίας συναγωγοί.» Στο σημείο αυτό επεμβαίνει δυναμικά ο Δίας ο ύψιστος ρυθμιστής των πραγμάτων και αποφασίζει να μην αφήσει το ανθρώπινο γένος να αφανιστεί. Έτσι, με τον αγγελιαφόρο Ερμή στέλνει στους ανθρώπους δύο βασικά μέσα που θα καταστήσουν δυνατή τη δημιουργία των πολιτικών κοινωνιών και θα εξασφαλίσουν την παραπέρα εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού, την αιδώ και τη δίκη. Η αιδώς είναι μια έννοια σύνθετη, της οποίας το σημασιολογικό περιεχόμενο δεν μπορεί να αποδοθεί στα νέα ελληνικά με μία μόνο λέξη. Είναι η ηθική συνείδηση, ο σεβασμός στους άγραφους νόμους , το φιλότιμο, ο αυτοσεβασμός. Είναι το συναίσθημα της ντροπής που νιώθει ο κοινωνικός άνθρωπος για κάθε πράξη που δε συμφωνεί με τις καθιερωμένες κοινωνικές αντιλήψεις. Το συναίσθημα αυτό λειτουργεί και ως κίνητρο για την εκτέλεση του χρέους και του καθήκοντος που επιβάλλει η κοινωνία στα μέλη της, αφού έτσι αποφεύγεται η αγανάκτηση και η αποδοκιμασία από τους άλλους. Η δίκη είναι το συναίσθημα της δικαιοσύνης, η αντίληψη του δικαίου και του αδίκου, ο σεβασμός των γραπτών νόμων και 4 των δικαιωμάτων των συνανθρώπων μας και οι ενέργειες για την αποκατάσταση αυτών των δικαιωμάτων , όταν καταστρατηγούνται βάναυσα από κάποιον. Η αξία των δύο αυτών εννοιών είναι τεράστια για τη συνοχή του συνόλου. Κρατούν δεμένους ψυχικά τους ανθρώπους, ώστε να μην συγκρούονται, αποφεύγεται και προλαμβάνεται η αδικία με αποτέλεσμα να μη διαταράσσεται η ομαλή συμβίωση, να διασφαλίζεται η συνοχή του συνόλου, να υπάρχει ισορροπία στις μεταξύ τους σχέσεις, κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης, να επικρατεί ευταξία στην οργανωμένη κοινωνία. Η αιδώς, λοιπόν, και η δίκη αποτελούν τη βάση της ομαλής κοινωνικής συμβίωσης και την προϋπόθεση για την ανάπτυξη του πολιτισμού. Κατά το Δία η αιδώς και η δίκη θα εξασφαλίσουν ευταξία και συνεκτικούς δεσμούς φιλίας στις πόλεις δηλαδή εύρυθμη λειτουργία. «ἐρωτᾷ οὖν Ἐρμῆς… καὶ πάντες μετεχόντων·»: με τον διάλογο Ερμή-Δία έχουμε την κορύφωση και την ολοκλήρωση του μύθου του Πρωταγόρα. Ρωτάει, λοιπόν, τον Δία αν πρέπει να μοιράσει την αιδώ και τη δίκη μόνο σε λίγους, όπως έχει γίνει στο παρελθόν με τις υπόλοιπες τέχνες, ή σε όλους τους ανθρώπους. Η εντολή του Δία είναι ρητή : σε όλους ανεξαιρέτως θα μοιραστεί η αιδώς και η δίκη και η συμμετοχή τους σε αυτές θα είναι υποχρεωτική και καθολική. Β3 « οὐ γάρ ἄν γένοιντο πόλεις …..… ὡς νόσον πόλεως». Είναι προφανές ότι ο Δίας θεωρεί την αιδώ και τη δίκη θεμέλια της κοινωνικής συμβίωσης, της ανθρώπινης κοινωνίας. Και για να περιχαρακώσει με κύρος την απόφασή του αυτή προσθέτει: «νόμον γε θές παρ’ἐμοῦ» .Επισείει, δηλαδή, με νόμο τη θανατική ποινή σε εκείνον που δε θα είναι σε θέση να μετέχει στην αιδώ και τη δίκη είτε δε θα μπορεί είτε δε θα θέλει. Και 5 θέλοντας να δείξει τη σπουδαιότητα και την αυστηρότητα του νόμου προσθέτει μια παρομοίωση, πως θα θανατώνεται δηλαδή σαν αρρώστια της πόλης. Η αυστηρότητα του Δία έγκειται στο γεγονός ότι αυτές οι αρετές δε βρίσκονται φύσει μέσα στον άνθρωπο, αλλά είναι επίκτητες. Επομένως, προκειμένου να εξασφαλίσει την καθολική συμμετοχή των ανθρώπων σε αυτές θεσπίζει αυτό το νόμο. Στο μεταφρασμένο απόσπασμα ο Πρωταγόρας αναφέρει ότι όσοι δε συμμετέχουν στην πολιτική αρετή πρέπει αρχικά να διδάσκονται και να τιμωρούνται, ώστε να οδηγηθούν σε αυτήν. Αν και πάλι δε συμμορφωθούν , τότε πρέπει να εκδιώκονται από την πόλη ή να θανατώνονται. Παρατηρούμε πως στη θανάτωση, που ήταν η ποινή που προβλεπόταν από τον Δία , στο σχετικό μύθο, για όσους απειθούσαν προστίθεται τώρα η εξορία. Η ποινή της εξορίας ήταν εξίσου αυστηρή με τη θανάτωση, καθώς για τον αρχαίο πολίτη ήταν ιδιαίτερα ατιμωτική και δεν μπορούσε να νοηθεί ζωή παρά μόνο μέσα στα πλαίσια της πόλης, της οποίας ήταν αναπόσπαστο μέρος. Η χρήση της θανατικής ποινής παρουσιάζεται ως έσχατη τιμωρία από τον σοφιστή, εφόσον προηγηθεί η διδασκαλία, η νουθεσία, και δεν επιφέρουν αποτέλεσμα. Άλλες εξίσου ατιμωτικές και βαριές τιμωρίες ήταν η δήμευση της περιουσίας ή η κατεδάφιση της οικίας του απειθούς πολίτη. Β4 α. Σωστό β. Λάθος γ. Λάθος δ. Σωστό ε. Λάθος 6 Β5. λοχαγός = ἄγοντα, συναγωγοί ἀγαλλίασις = ἀγάλματα θρέψις = τροφάς, τροφήν βαθμίς =βωμούς ἄφιξις = ἱκανὴ, ἱκανὸς ὀχυρός = μετέσχε, μετέχειν, εἶχον, ἔχοντες διάδημα = δεσμοί, ὑποδέσεις νεογνός = συγγένειαν, γένοιτο, γένει ὀλέθριος = ἀπόλοιτο, ἀπώλλυντο δεισιδαίμων = ἐνδεής, δείσας Γ1. Τα ναυτικά, λοιπόν, των Ελλήνων ήταν τέτοια, και αυτά που έγιναν παλιά και τα μετέπειτα. Απέκτησαν, όμως, πάρα πολύ μεγάλη δύναμη αυτοί που ασχολήθηκαν με αυτά εξαιτίας της απόκτησης χρημάτων και της κυριαρχίας σε άλλους. γιατί πλέοντας εναντίον τους κατέστρεφαν τα νησιά και πολύ περισσότερο όσοι δεν είχαν αυτάρκη χώρα. Στην ξηρά, όμως, κανένας πόλεμος δεν έγινε, από όπου σε κάποιους και κάποια δύναμη να υπήρξε. όλοι ήταν, όσοι και αν έγιναν, εναντίον των κάθε φορά γειτόνων τους, και εκστρατείες έξω από την πατρίδα τους σε χώρα που απείχε πολύ από τη δική τους για καταστροφή δεν επιχείρησαν οι Έλληνες. Γιατί δεν είχαν συνασπιστεί με τις ισχυρότερες πόλεις ως υπήκοοι, ούτε πάλι αυτές οι ίδιες έκαναν κοινές εκστρατείες με ίσα δικαιώματα. Γ2. ἔσται ἐλάττοσι 7 πρόσσχωμεν ἐπιπλεῖτε κατεστράφθω μάλα διαρκές ἐκδήμοις οὐδεμιᾶς ἐξελθεῖν Γ3 α) τά ναυτικά = υποκείμενο του ρήματος ἦν αττική σύνταξη αὐτοῖς = αντικείμενο στη μετοχή προσσχόντες ἄλλων = γενική αντικειμενική στο ἀρχῇ ἐπὶ καταστροφῇ = εμπρόθετος προσδιορισμός του σκοπού στο οὐκ ἐξῇσαν ὑπήκοοι = επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου που αναφέρεται στο υποκείμενο οἱ Ἕλληνες και προσδιορίζει το οὐ γὰρ ξυνειστήκεσαν Γ3 β) Ἅπαντες γιγνώσκουσι α) ἰσχὺν δὲ περιποιήσασθαι ὅμως οὐκ ἐλαχίστην τούς προσσχόντας αὐτοῖς β) ὅτι ἰσχὺν δὲ περιεποιήσαντο ὅμως οὐκ ἐλαχίστην οἱ προσσχόντες αὐτοῖς γ) ἰσχὺν δὲ περιποιησαμένους ὅμως οὐκ ἐλαχίστην τούς προσσχόντας αὐτοῖς

Θέματα Αρχαίων 2015

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2015
ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΥΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

Σε γενικές γραμμές τα θέματα είναι βατά. Στο διδαγμένο κείμενο ζητούνται 3 ερμηνευτικές παρατηρήσεις και η φετινή πρωτοτυπία είναι ότι η ερώτηση στην εισαγωγή είναι του τύπου «Σωστό-Λάθος» και στην λεξιλογική παρατήρηση δίνονται λέξεις της Αρχαίας Ελληνικής, για να βρεθούν οι ομόρριζές τους στο πρωτότυπο κείμενο. Η μετάφραση του αδίδακτου κειμένου απαιτεί σε κάποια σημεία ελεύθερη απόδοση, κάτι που συνηθίζεται στον Θουκυδίδη, αλλά μάλλον θα δυσκολέψει τους υποψηφίους. Οι γραμματικές παρατηρήσεις είναι βατές. Τέλος, στα συντακτικά προσοχή χρειάζεται το δεύτερο σκέλος, καθώς ζητούνται όλοι οι δυνατοί τρόποι για μεταφορά της Οριστικής σε Πλάγιο Λόγο.

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 25 ΜΑΪΟΥ 2015 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) Διδαγμένο κείμενο Πλάτωνος Πρωταγόρας (322a-d) Ἐπειδὴ δὲ ὁ ἄνθρωπος θείας μετέσχε μοίρας, πρῶτον μὲν διὰ τὴν τοῦ θεοῦ συγγένειαν ζῴων μόνον θεοὺς ἐνόμισεν, καὶ ἐπεχείρει βωμούς τε ἱδρύεσθαι καὶ ἀγάλματα θεῶν· ἔπειτα φωνὴν καὶ ὀνόματα ταχὺ διηρθρώσατο τῇ τέχνῃ, καὶ οἰκήσεις καὶ ἐσθῆτας καὶ ὑποδέσεις καὶ στρωμνὰς καὶ τὰς ἐκ γῆς τροφὰς ηὕρετο. Οὕτω δὴ παρεσκευασμένοι κατ’ ἀρχὰς ἄνθρωποι ᾤκουν σποράδην, πόλεις δὲ οὐκ ἦσαν· ἀπώλλυντο οὖν ὑπὸ τῶν θηρίων διὰ τὸ πανταχῇ αὐτῶν ἀσθενέστεροι εἶναι, καὶ ἡ δημιουργικὴ τέχνη αὐτοῖς πρὸς μὲν τροφὴν ἱκανὴ βοηθὸς ἦν, πρὸς δὲ τὸν τῶν θηρίων πόλεμον ἐνδεής —πολιτικὴν γὰρ τέχνην οὔπω εἶχον, ἧς μέρος πολεμική— ἐζήτουν δὴ ἁθροίζεσθαι καὶ σῴζεσθαι κτίζοντες πόλεις· ὅτ’ οὖν ἁθροισθεῖεν, ἠδίκουν ἀλλήλους ἅτε οὐκ ἔχοντες τὴν πολιτικὴν τέχνην, ὥστε πάλιν σκεδαννύμενοι διεφθείροντο. Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν μὴ ἀπόλοιτο πᾶν, Ἑρμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καὶ δίκην, ἵν’ εἶεν πόλεων κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας συναγωγοί. Ἐρωτᾷ οὖν Ἑρμῆς Δία τίνα οὖν τρόπον δοίη δίκην καὶ αἰδῶ ἀνθρώποις· «Πότερον ὡς αἱ τέχναι νενέμηνται, οὕτω καὶ ταύτας νείμω; Νενέμηνται δὲ ὧδε· εἷς ἔχων ἰατρικὴν πολλοῖς ἱκανὸς ἰδιώταις, καὶ οἱ ἄλλοι δημιουργοί· καὶ δίκην δὴ καὶ αἰδῶ οὕτω θῶ ἐν τοῖς ἀνθρώποις, ἢ ἐπὶ πάντας νείμω»; «Ἐπὶ πάντας», ἔφη ὁ Ζεύς, «καὶ πάντες μετεχόντων· οὐ γὰρ ἂν γένοιντο πόλεις, εἰ ὀλίγοι αὐτῶν μετέχοιεν ὥσπερ ἄλλων τεχνῶν· καὶ νόμον γε θὲς παρ’ ἐμοῦ τὸν μὴ δυνάμενον αἰδοῦς καὶ δίκης μετέχειν κτείνειν ὡς νόσον πόλεως».
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
Α1. Από το παραπάνω κείμενο να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του αποσπάσματος: «Οὕτω δὴ παρεσκευασμένοι. . . φιλίας συναγωγοί». Μονάδες 10 Β1.«Ὁ ἄνθρωπος θείας μετέσχε μοίρας»: Να ερμηνεύσετε τη φράση. Μονάδες 10 Β2. «Οὕτω δὴ παρεσκευασμένοι . . . μετεχόντων»: Από ποιες φάσεις διέρχεται η προσπάθεια των ανθρώπων να δημιουργήσουν πολιτικά οργανωμένες κοινωνίες, σύμφωνα με το απόσπασμα; Μονάδες 10 Β3. Με βάση το απόσπασμα «οὐ γὰρ ἂν γένοιντο . . . ὡς νόσον πόλεως» του πρωτότυπου κειμένου και το μεταφρασμένο απόσπασμα που ακολουθεί, να δικαιολογήσετε την επιβολή της θανατικής ποινής σε όσους δεν μετέχουν στην πολιτική αρετή , παρόλο που ο Δίας την είχε δωρίσει σε όλους. Πλάτωνος Πρωταγόρας (326e) Ότι το πράγμα αυτό1 το θεωρούν διδακτό και στο ιδιωτικό και στο δημόσιο επίπεδο, το αποδείξαμε ήδη. Ενώ όμως είναι το πράγμα αυτό διδακτό, αφού είναι κάτι που μπορεί να φροντίσε ι και να καλλιεργήσει κανείς, αυτοί διδάσκουν στους γιους τους τα άλλα, των οποίων η άγνοια δεν πρόκειται να επιφέρει ως ποινή τον θάνατο, αυτό όμως, την αρετή, που εάν τα αγόρια δεν τη μάθουν και δεν τη φροντίσουν, μπορεί να υποστούν ως ποινή και τον θάνατο και την εξορία και τη δήμευση της περιουσίας εκτός από τη θανάτωση και, με μια λέξη, τη συνολική καταστροφή του οἴκου τους, αυτή δεν τη διδάσκουν και δεν τη φροντίζουν με κάθε δυνατή επιμέλεια! 1 την αρετή Μονάδες 10 Β4. Να γράψετε στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε καθεμιά από τις παρακάτω θέσεις, τη λέξη Σωστό, αν είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν είναι λανθασμένη: α.Η δίκη και καταδίκη του Σωκράτη ήταν πολιτική δίωξη. ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ β. Ο Πλάτων με τα ταξίδια του στη Σικελία κατάφερε να εφαρμόσει το πολιτικό του όραμα. γ. Ο Πλάτων ανέλαβε πολιτικά αξιώματα στην Αθήνα. δ. Οι λογοτεχνικές ικανότητες του Πλάτωνα αποτυπώνονται στον «Πρωταγόρα». ε. Στον διάλογο «Πρωταγόρας» ο Σωκράτης και ο Πρωταγόρας συμφώνησαν ότι η αρετή είναι διδακτή. Μονάδες 10 Β5. Να βρείτε στο παραπάνω διδαγμένο κείμενο μία ετυμολογικά συγγενή λέξη, απλή ή σύνθετη, για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις της αρχαίας ελληνικής: λοχαγός, ἀγαλλίασις, θρέψις, βαθμίς, ἄφιξις, ὀχυρός, διάδημα, νεογνός, ὀλέθριος, δεισιδαίμων. Μονάδες 10 Γ. Αδίδακτο κείμενο Θουκυδίδου Ἱστορίαι Α. 15. 1-2 (εκδ. Teubner) Τά μὲν οὖν ναυτικὰ τῶν Ἑλλήνων τοιαῦτα ἦν, τά τε παλαιὰ καὶ τὰ ὕστερον γενόμενα. ἰσχὺν δὲ περιεποιήσαντο ὅμως οὐκ ἐλαχίστην οἱ προσσχόντες αὐτοῖς χρημάτων τε προσόδῳ καὶ ἄλλων ἀρχῇ· ἐπιπλέοντες γὰρ τὰς νήσους κατεστρέφοντο, καὶ μάλιστα ὅσοι μὴ διαρκῆ εἶχον χώραν. κατὰ γῆν δὲ πόλεμος, ὅθεν τισὶ καὶ δύναμις παρεγένετο, οὐδεὶς ξυνέστη· πάντες δὲ ἦσαν, ὅσοι καὶ ἐγένοντο, πρὸς ὁμόρους τοὺς σφετέρους ἑκάστοις, καὶ ἐκδήμους στρατείας πολὺ ἀπὸ τῆς ἑαυτῶν ἐπ’ ἄλλων καταστροφῇ οὐκ ἐξῇσαν οἱ Ἕλληνες. οὐ γὰρ ξυνειστήκεσαν πρὸς τὰς μεγίστας πόλεις ὑπήκοοι, οὐδ’ αὖ αὐτοὶ ἀπὸ τῆς ἴσης κοινὰς στρατείας ἐποιοῦντο […]. ἐξῇσαν στρατείας= έκαναν εκστρατεί ες Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του κειμένου. Μονάδες 20 Γ2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ ἦν : το τρίτο ενικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα ἐλαχίστην : τη δοτική πληθυντικού του συγκριτικού βαθμού στο ίδιο γένος προσσχόντες : το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή ἐπιπλέοντες : το δεύτερο πληθυντικό πρόσωπο προστακτικής του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή κατεστρέφοντο : το τρίτο ενικό πρόσωπο προστακτικής παρακειμένου στην ίδια φωνή μάλιστα : τον θετικό βαθμό διαρκῆ : την κλητική ενικού του αρσενικού γένους ἐκδήμους : τη δοτική πληθυντικού του θηλυκού γένους οὐδείς : τη γενική ενικού του θηλυκού γένους ἐξῇσαν : το απαρέμφατο του αορίστου β΄. Μονάδες 10 Γ3.α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων: τὰ ναυτικά, αὐτοῖς, ἄλλων (το πρώτο στο κείμενο), ἐπὶ καταστροφῇ, ὑπήκοοι. μονάδες 5 Γ3.β. «ἰσχὺν δὲ περιεποιήσαντο ὅμως οὐκ ἐλαχίστην οἱ προσσχόντες αὐτοῖς»: Να μεταφέρετε την παραπάνω πρόταση στον πλάγιο λόγο με όλους τους δυνατούς τρόπους, με εξάρτηση από τη φράση: «Ἅπαντες γιγνώσκουσι». μονάδες 5 Μονάδες 10 ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετρά

Παρασκευή 22 Μαΐου 2015

Λύσεις Λογοτεχνίας 2015

Πανελλήνιες Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων Εξεταζόμενο Μάθημα: Νεοελληνική Λογοτεχνία, Ημ/νία: 22 Μαΐου 2015 Ενδεικτικές Απαντήσεις Θεμάτων Α1. Επιρροές από δημοτικό τραγούδι: (1)Δεκαπεντασύλλαβος ιαμβικός στίχος (με ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία, στίχος «απηρτισμένος» με τομή στην 8η συλλαβή) – όμοιος στίχος της λαϊκής προφορικής λογοτεχνίας και άμεση σχέση με το δεκαπεντασύλλαβο της γραπτής – κρητικής – λογοτεχνίας και κυρίως με τον Ερωτόκριτο. (2)Τριαδικό σχήμα 4η ενότητα στ. 14-16: τρείς απόπειρες του ήρωα να ταυτοποιήσει την οικεία μορφή της με την Παναγία, την ιδανική γυναίκα ή τη μητρική φιγούρα. (3) Σχήμα / παράσταση του «αδιανόητου καθ’ υπερβολή» στ. 7 «τότε από φως μεσημερνό η νύχτα πλημμυρίζει» και χριστιανικός ανιμισμός – προσωποποίηση, ήτοι η απόδοση ψυχής στα φυσικά στοιχεία. στ. 8 «Κι η χτίσις έγινε ναός που ολούθε λαμπυρίζει». B1. Ενδεικτικά τέσσερα σημεία – στίχοι όπου προβάλλεται η ιδιαίτερη λειτουργία του φωτός στον «Κρητικό»: 1) Ενότητα 3η, στ. 10: «Εσειόταν τ’ όλοστρόγγυλο και λαγαρό φεγγάρι» Το φεγγάρι που καθρεφτίζεται κοντά στην κορασιά, γίνεται το μέσο (η λέξη- κλειδί) για τη μετάβαση της αφήγησης από αυτήν σε μια άλλη γυναικεία μορφή, στην «επιφάνεια» της Φεγγαροντυμένης, που αποτελεί και τον κορμό του ποιήματος. Έτσι, παρουσιάζεται να αναδύεται ξαφνικά μια γυναικεία οπτασία που αυθόρμητα ο έκθαμβος ήρωας αποκαλεί Φεγγαροντυμένη (σολωμικό μοτίβο που παραπέμπει στην ανάδυση της Αφροδίτης στον πίνακα του Μποτιτσέλι). 2) Ενότητα 3η, στ. 13: «Έτρεμε το δροσάτο φως…» Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της σολωμικής ποίησης αποτελεί η συνθετότητα των εικόνων, που αναγνωρίζεται και στο στίχο αυτό, καθώς η υπερβατική μορφή της Φεγγαροντυμένης αισθητοποιείται με προσφιλείς όρους στον ποιητή («δροσιά», «φως», «τρέμει»). Στη φράση, λοιπόν, «δροσάτο φως» αναγνωρίζουμε το «σχήμα συναισθησίας», δηλαδή ο συμφυρμός όρασης και αφής. Επίσης, το σχήμα επιτείνεται με το «οξύμωρο», αν ληφθεί υπόψη ότι στο φυσικό κόσμο το φως συνιστά πηγή θερμότητας. Μεθοδικό Φροντιστήριο www.methodiko.net Βουλιαγμένης & Κύπρου 2, Αργυρούπολη, Τηλ: 210 99 40 999 Δ. Γούναρη 201, Γλυφάδα, Τηλ: 210 96 36 300 3) Ενότητα 4η, στ. 1/2: «Εκοίταξε τ’αστέρια κι εκείνα αναγαλλιάσαν / και την αχτινοβόλησαν και δεν την εσκεπάσαν» Με τους στίχους εκκινείται το μοτίβο της «ανιούσας κλιμάκωσης της φωτοχυσίας», που ολοκληρώνεται στους στ. 7/8 της ίδιας. Με την εκτύλιξη του μοτίβου, οικοδομείται σταδιακά η θεϊκότητα της γυναικείας μορφής. Στο φως του φεγγαριού προστίθεται τώρα το φως των αστεριών, που προσωποποιημένα γεμίζουν με «αγαλλίαση» από το κοίταγμά της και τη «λούζουν» με εκθαμβωτικό φως, χωρίς ωστόσο να την καλύπτουν. 4) Ενότητα 4η, στ. 7/8: «Τότε από φως μεσημερινό η νύχτα πλημμυρίζει / κι η χτίσις έγινε ναός που ολούθε λαμπυρίζει» Το υπερβατικό σκηνικό ολοκληρώνεται με τη δημιουργία ατμόσφαιρας θρησκευτικής μυσταγωγίας και με τη χρήση δραματικού ενεστώτα (πλημμυριζει, λαμπυρίζει). Με τα δεδομένα αυτά υπογραμμίζεται η έντονη θρησκευτικότητα του Σολωμού. Β2. α) στ. 1-4: παρόν αφήγησης – ιστορίας του ήρωα ναυαγού στ. 5: πρόδρομη αφήγηση – μέλλον της ιστορίας – παρόν αφηγητή στ. 6: αναδρομή – παρελθόν ήρωα στην Κρήτη στ. 7-14: πρόδρομη αφήγηση – παρόν αφηγητή στ. 15: παρόν αφήγησης – ιστορίας ναυαγού στ. 16-20: αναδρομή – παρελθόν ήρωα στην Κρήτη στ. 21-22: παρόν αφήγησης – ιστορίας του ήρωα ναυαγού Προκύπτει, ξεκάθαρα, πως τα χρονικά επίπεδα δεν ακολουθούν το ένα το άλλο με τη φυσική σειρά τους, αλλά διαπλέκονται με αναλήψεις και προλήψεις. Σύμφωνα με τον καθηγητή Δ. Μαρωνίτη: «Η αφήγηση δεν παρακολουθεί συνεχώς τα επεισόδια στη χρονογραφική τους διαδοχή. Κάθε τόσο η ευθύγραμμη πορεία ανακόπτεται και στα διάκενά της αναπτύσσονται αναδρομές (αναλήψεις) και προβολές (προλήψεις). Οι πρώτες μας βυθίζουν πίσω από τον επεισοδιακό χρόνο της σύνθεσης. Οι προβολές, αντίθετα, μας βγάζουν μπροστά και πάνω από το κλειστό κύκλωμα των βασικών επεισοδίων, ενώνοντας το αφηγηματικό παρελθόν με το αφηγηματικό παρόν στο προσκήνιο που πολλαπλά δοκιμασμένου ήρωα.» (Απόσπασμα από το βιβλίο του καθηγητή) β) Στο χωρίο αυτό περιλαμβάνεται η σιωπηρή επικοινωνία της Φεγγαροντυμένης με τον Κρητικό: Αυτή η ολόφωτη μορφή, αφού κοίταξε τα αστέρια, στο τέλος έστρεψε το κεφάλι της (και το βλέμμα της βέβαια) προς τον Κρητικό που βρισκόταν μπροστά της μέσα στα νερά (στα «ρείθρα», στ.9) της θάλασσας. Η επίμονη κλίση του κεφαλιού και του βλέμματος προς εκείνον παρουσιάζεται από τον αφηγητή σαν τη μαγνητική κλίση της πυξίδας προς το Βορρά (στ.10). Εξάλλου κάτι μαγνητίζει και τον Κρητικό στο βλέμμα της και την κοιτάζει κι εκείνος συνεχώς. (Το επίμονο και παρατεταμένο κοίταγμα και των δύο υποδηλώνεται από τον παρατατικό των ρημάτων «την κοίταζε – μ’ εκοίταζε», στ.12). Ο αφηγητής αυτοαποκαλείται μάλιστα Μεθοδικό Φροντιστήριο www.methodiko.net Βουλιαγμένης & Κύπρου 2, Αργυρούπολη, Τηλ: 210 99 40 999 Δ. Γούναρη 201, Γλυφάδα, Τηλ: 210 96 36 300 «βαριόμοιρος», γιατί είχε διαισθανθεί ότι η συνάντηση αυτή σήμαινε κάτι πολύ βαθύ για τον ίδιο, μια έλξη πνευμάτων και ψυχών, που ίσως θα καθόριζε από ‘κει και πέρα τη μοίρα του. Η δυνατή έλξη των δύο προσώπων προβάλλεται με τα ακόλουθα στοιχεία τεχνικής:  Η Φεγγαροντυμένη και η στροφή του βλέμματός της προς τον Κρητικό, παρομοιάζονται με μια πυξίδα και με τη μαγνητική βελόνα μιας πυξίδας που στρέφεται πάντα στο Βορρά.  Για να υπογραμμιστεί αυτή η στροφή προς τον Κρητικό, χρησιμοποιείται το σχήμα της άρσης και θέσης («όχι στην κόρη, αλλά σ’εμέ»).  Για να παρουσιαστεί πιο ζωντανά και παραστατικά η κίνηση της Φεγγαροντυμένης, χρησιμοποιείται ο δραματικός ενεστώτας («κλίνει»).  Τέλος, για να υπογραμμιστεί το επίμονο και παρατεταμένο κοίταγμα και των δύο χρησιμοποιείται ο παρατατικός των ρημάτων («την κοίταζα – μ’ εκοίταζε»). «Εγώ το σίδερο κι αυτή η πετροκαλαμίθρα» είναι η τελευταία […] γραφή ενός θεματικού μοτίβου από τα πλέον ιδιάζοντα του Κρητικού: της «πετροκαλαμίθρας». […] Στα επτάνησα απαντάται η λέξη, με τη σημασία του αλεξικέραυνου. […] […] στην τελική γραφή που μας απασχολεί: […] «Πετροκαλαμίθρα» εδώ δεν είναι ο Κρητικός, αλλά αντίστροφα η φεγγαροντυμένη και ο Κρητικός είναι το «σίδερο» που διαμεσολαβεί για να κινήσει την ενέργεια της «πετροκαλαμίθρας» ως αλεξικέραυνου και έτσι να εκτονώσει το κεραυνοβόλημα, ας υποθέσουμε, από την «καλή» του […] η φεγγαροντυμένη εδώ εν’ είδει αλεξικέραυνου, με τη διαμεσολάβηση του ήρωα […], καλείται να εξουδετερώσει την οργή του κεραυνού, που πέφτει […] επικίνδυνα «πολύ κοντά στην κορασιά του». Γείωση και απογείωση λοιπόν. Αυτή είναι από εδώ και μπρος η τεχνική του Σολωμού, […] να μας ταξιδεύει δηλαδή με το όχημα της ποίησης μεταξύ συγκεκριμένου και αφηρημένου και για την περίπτωση που μελετούμε μεταξύ εμπειρικού και θεωρητικού: του πραγματικού που είναι η «πετροκαλαμίθρα» και της αλληγορικής της σημασίας με τη φεγγαροντυμένη του υπερπραγματικού του επιπέδου και τη δύναμη που αντίστοιχα εκλύεται: ηλεκτρομαγνητική (και αποτρεπτική) από την «πετροκαλαμίθρα», μαγική (και ελκτική) από τη φεγγαροντυμένη. […] (Πηγή: Βιβλίο Καθηγητή σελ. 48) Γ1. α) Στίχοι 13-26: Η Φεγγαροντυμένη, μνήμη παλαιή για τον Κρητικό Η υπερφυσική αυτή μορφή δεν είναι άγνωστη στον Κρητικό, του θυμίζει κάτι, και στην προσπάθειά του να βρει αυτό το «κάτι» συγκεντρώνει τη σκέψη και το θαυμασμό του και διατυπώνει μια σειρά από υποθέσεις:  Στην πρώτη υπόθεση, η Φεγγαροντυμένη του θυμίζει μια μορφή αγιογραφίας που είχε θαυμάσει στην πραγματικότητα μέσα σε ένα ναό (εικόνα αγίας ή της Παναγίας), στ.14  Στη δεύτερη, του θυμίζει τη μορφή που είχε πλάσει με τη φαντασία του ως ιδανική αγαπημένη, ως ερωτικό ίνδαλμα (στ.15), πράγμα που σημαίνει ότι υπερισχύει το Μεθοδικό Φροντιστήριο www.methodiko.net Βουλιαγμένης & Κύπρου 2, Αργυρούπολη, Τηλ: 210 99 40 999 Δ. Γούναρη 201, Γλυφάδα, Τηλ: 210 96 36 300 στοιχείο της ομορφιάς και άρα η μορφή αυτή θα μπορούσε να ταυτιστεί με την Αφροδίτη.  Στην τρίτη υπόθεση, η Φεγγαροντυμένη του θυμίζει μια μορφή που είχε ονειρευτεί όταν ήταν ακόμη βρέφος, σα μια μνήμη αρχέγονη, που τον συνδέει με τη ζωή πριν από τη γέννηση (προσωματικό στάδιο) ή ίσως και μια από τις πιο αγαπημένες μορφές και μνήμες που ο καθένας έχει: τη μητέρα του (στ. 16). Τη νιώθει σαν μια παλιά γλυκιά ανάμνηση, ίσως και σαν μια ιδέα «αστοχισμένη», μια ιδέα δηλαδή που έμεινε ξεχασμένη κάπου στο βαθύτερο υπόστρωμα της μνήμης του, στην παιδική του ηλικία, ακόμα και σε μια προσωματική φάση της ύπαρξής του, και τώρα προβάλλει μπροστά του δυναμικά (στ. 17-18). Την παρομοιάζει με το νερό που αναβρύζει ξαφνικά από τα βάθη του βουνού κι ο ήλιος που το φωτίζει το κάνει λάμπει (στ. 19-20). Στους στίχους 13-18 ανιχνεύονται απηχήσεις πλατωνικών απόψεων σχετικών με τη θεωρία του για τον κόσμο των ιδεών. Σύμφωνα με αυτήν, όσα αντιλαμβανόμαστε σ’ αυτό τον κόσμο με τις αισθήσεις δεν είναι αληθινά παρά μόνο είδωλα, ομοιώματα των πραγματικών όντων, των ιδεών (των προτύπων) που βρίσκονται στον πραγματικό (νοητό, «ιδεατό») κόσμο. Αυτό τον αληθινό κόσμο η ψυχή του έχει γνωρίσει στο παρελθόν, σε ένα προσωματικό στάδιο, και με την ανάμνηση αναγνωρίζει στα ομοιώματα (είδωλα) τα αληθινά όντα, τις ιδέες. β) «Η δυστυχία του πρόσφυγα – ηθική μεταμόρφωση του Κρητικού» Η έκκληση βοήθειας του ήρωα προς τη θεά βρίσκει ανταπόκριση, εφόσον πριν «εξαφανιστεί» από το φυσικό κόσμο, αφήνει ένα δάκρυ της να στάξει πάνω στην παλάμη του ήρωα – ικέτη. Το στοιχείο αυτό αναδεικνύεται «μαγικό» αφού έκτοτε μεταμορφώνει τις ιδιότητες του χεριού, αλλά πρωτίστως το ήθος του ήρωα. Τώρα πλέον ο γενναίος αγωνιστής της Κρητικής Επανάστασης έχει μεταμορφωθεί σε ποιητή – ζητιάνο που υμνεί τα πάθη και τις δοκιμασίες της ταραχώδους ζωής του. Η εκδικητική μανία προς τους «αγαρηνούς» που τον διείπε στο πρόσφατο παρελθόν, έχει πια δώσει τη θέση της στην ταπεινότητα και την αγάπη. Ζει από την ελεημοσύνη των άλλων, επιβιώνει από τη μεγαλοψυχία των περαστικών. Πρόκειται για μια ριζική μεταβολή, για έναν «επιφανειακό» ξεπεσμό που εντούτοις προβάλλει την αξία της ανθρώπινης αλληλεγγύης και έτσι ο Σολωμός αναδεικνύει το ιδανικό της ηθικής τελείωσης με τη χριστιανική σημασία του όρου. Εν κατακλείδι, ο ήρωας αντιμετώπισε τη δοκιμασία και έγινε άξιος να υψωθεί σε ανώτερη ηθική ζωή, αφού έφτασε να νιώθει το θαυμασμό για τη ζωή, βιώνοντας δύο υπερφυσικά φαινόμενα. Έτσι εξήλθε της περιπέτειάς του καλύτερος άνθρωπος και σε πνευματικό επίπεδο ως ποιητής, αν λάβουμε υπόψη πως όλη η ποιητική σύνθεση είναι ένα τραγούδι – μοιρολόι που είχε συνθέσει ο Κρητικός. Άλλωστε σύμφωνα με την αντίληψη των ρομαντικών ο ποιητής θεωρείται ως ο «φορέας της αλήθειας». Δ) Ενδεικτικά, δύο ομοιότητες: α) Κοινό σημείο η ανάδυση μιας υπερβατικής μορφής από το φυσικό περιβάλλον:  «από τα βράχι’ ανάμεσα πετιέται ένα κεφάλι … Ένα κορμί παρθενικό, γυμνό αργοπροβάλλει» (Καρυωτάκης) … Ήταν νεράιδα … Μεθοδικό Φροντιστήριο www.methodiko.net Βουλιαγμένης & Κύπρου 2, Αργυρούπολη, Τηλ: 210 99 40 999 Δ. Γούναρη 201, Γλυφάδα, Τηλ: 210 96 36 300  «και ξετυλίγει ογλήγορα κάτι που εκείθε βγαίνει και ομπρός μου ιδού που βρέθηκε μια φεγγαροντυμένη» (Σολωμός) που διεγείρει κατάπληξη στους ήρωες:  «το βλέπω – σαν σε όνειρο – με μάτια λιγωμένα» (Καρυωτάκης) «την κοίταζα ο βαριόμοιρος, μ’ εκοίταζε κι εκείνη» (Σολωμός) β) Κοινό σημείο η «παρθενικότητα» των δύο γυναικείων οπτασιών και η επίδρασή τους στο φυσικό φως και γενικά στην αντίδραση της φύσης  «ένα κορμί παρθενικό, γυμνό …» (Καρυωτάκης)  «Κι ανεί τς αγκάλες μ’ έρωτα και με ταπεινοσύνη» (Σολωμός) και  «ο ήλιος εσκυθρώπασε μπροστά στα τόσα κάλλη, τα κάλλη τ’απολλώνεια και τα φωτολουσμένα.» (Καρυωτάκης)  «εσειόταν τ’ ολοστρόγυλλο και λαγαρό φεγγάρι Εκοίταξε τ’αστέρια, κι εκείνα αναγαλλιάσαν και αχτινοβόλησαν και δεν την εσκεπάσαν». (Σολωμός)  Ανατρίχιαζ’ η θάλασσα στο θείο άγγισμά τους, τα κυματάκια απαλά με χάρη τ’ αγκαλιάζουν κι αχτίδες τα χαϊδεύουνες χρυσές στο πέρασμά τους. (Καρυωτάκης)  Κάτι κρυφό μυστήριο εστένεψε τη φύση Κάθε ομορφιά να στολιστεί και το θυμό ν’αφήσει. (Σολωμός) Ενδεικτικά, τρεις διαφορές:  Το σκηνικό στον Καρυωτάκη εκτυλίσσεται υπό το φως της μέρας («ο ήλιος εσκυθρώπασε / κι αχτίδες τα χαϊδεύουνε χρυσές στο περάσμά τους …») Αντίθετα, το επεισόδιο της φεγγαροντυμένης στο Σολωμό λαμβάνει χώρα τη νύχτα («ολοστρόγγυλο και λαγαρό φεγγάρι / Εκοίταξε τ’αστέρια»)  Μπορεί στα δύο έργα να κυριαρχεί το φυσικό φως, ωστόσο η λειτουργία του είναι αντιθετική: «ο ήλιος εσκυθρώπασε» (Καρυωτάκης), «τ’αστέρια … αναγαλλιάσαν» (Σολωμός) Ο ήρωας του Καρυωτάκη βρίσκεται στη στεριά («κει στο έρημ’ ακρογιάλι») ενώ ο Κρητικός του Σολωμού στη θάλασσα ως ναυαγός («κι η θάλασσα … ησύχασε») Επίσης, η νεράιδα του Καρυωτάκη «αργοπροβάλλει», ενώ η φεγγαροντυμένη του Κρητικού «ξετυλίγει ογλήγορα».  Τέλος, η νεράιδα του Καρυωτάκη κοιτάζει με θεϊκά μάτια το δύστυχο ήρωα (ομοιότητα με Σολωμό «τα μάτια της … είναι θεοί», «την κοίταζα ο βαριόμοιρος» εντούτοις καταγράφεται διαφοροποίηση συναισθημάτων: «τα μάτια της τα θεϊκά με φόβο με κοιτάζουν», Καρυωτάκης) ενώ η φεγγαροντυμένη του Σολωμού είναι οικεία – αγαπητή μορφή για τον ήρωα («Ήτανε μνήμη παλαιή, γλυκιά και αστοχισμένη», «εχαμογέλασε γλυκά στον πόνο της 

ΘΕΜΑΤΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 2015

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ΄ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 22 ΜΑΪOY 2015 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΚΕΙΜΕΝΟ Διονύσιος Σολωμός Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ 3 [20.] Ἀκόμη ἐβάστουνε ἡ βροντή..................................... Κι ἡ θάλασσα, πού σκίρτησε 1 σάν τό χοχλό2 πού βράζει, Ἡσύχασε καί ἔγινε ὅλο ἡσυχία καί πάστρα, 3 Σάν περιβόλι εὐώδησε κι ἐδέχτηκε ὅλα τ’ ἄστρα· 5 Κάτι κρυφό μυστήριο ἐστένεψε τή φύση4 Κάθε ὀμορφιά νά στολιστεῖ καί τό θυμό ν’ ἀφήσει. Δέν εἶν’ πνοή στόν οὐρανό, στή θάλασσα, φυσώντας Οὔτε ὅσο κάνει στόν ἀνθό ἡ μέλισσα περνώντας, Ὅμως κοντά στήν κορασιά, πού μ’ ἔσφιξε κι ἐχάρη, 10 Ἐσειότουν τ’ ὁλοστρόγγυλο καί λαγαρό5 φεγγάρι· Καί ξετυλίζει ὀγλήγορα κάτι πού ἐκεῖθε βγαίνει, Κι ὀμπρός μου ἰδού πού βρέθηκε μία φεγγαροντυμένη. Ἔτρεμε τό δροσάτο φῶς στή θεϊκιά θωριά της, Στά μάτια της τά ὁλόμαυρα καί στά χρυσά μαλλιά της. 4 [21.] Ἐκοίταξε τ’ ἀστέρια, κι ἐκεῖνα ἀναγαλλιάσαν, Καί τήν ἀχτινοβόλησαν καί δέν τήν ἐσκεπάσαν· Κι ἀπό τό πέλαο, πού πατεῖ χωρίς νά τό σουφρώνει, 6 Κυπαρισσένιο ἀνάερα τ’ ἀνάστημα σηκώνει, ________________ 1 σκίρτησε: αόριστος σε θέση παρατατικού («σκιρτούσε»: αναταρασσόταν). 2 χοχλό: κοχλασμό, βράσιμο. 3πάστρα: καθαρότητα, διαύγεια. 4 εστένεψε τη φύση: επιβλήθηκε (στην πλάση), την ανάγκασε… 5 λαγαρό: διαυγές, καθαρό, φωτεινό. 6 χωρίς να το σουφρώνει: χωρίς καν να ρυτιδώνει, χωρίς και κατά το ελάχιστο να υποχωρεί η επιφάνεια του νερού στο βήμα της, χωρίς να βυθίζεται. ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ΄ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ 5 Κι ἀνεῖ τς ἀγκάλες μ’ ἔρωτα καί μέ ταπεινοσύνη, Κι ἔδειξε πάσαν ὀμορφιά καί πάσαν καλοσύνη. Τότε ἀπό φῶς μεσημερνό ἡ νύχτα πλημμυρίζει, Κι ἡ χτίσις ἔγινε ναός πού ὁλοῦθε λαμπυρίζει. Τέλος σ’ ἐμέ πού βρίσκομουν ὀμπρός της μές στά ρεῖθρα7 , 10 Καταπώς στέκει στό Βοριά ἡ πετροκαλαμίθρα8 , Ὄχι στήν κόρη, ἀλλά σ’ ἐμέ τήν κεφαλή της κλίνει· Τήν κοίταζα ὁ βαριόμοιρος, μ’ ἐκοίταζε κι ἐκείνη. Ἔλεγα9 πώς τήν εἶχα ἰδεῖ πολύν καιρόν ὀπίσω, Κάν10 σέ ναό ζωγραφιστή μέ θαυμασμό περίσσο, 15 Κάνε τήν εἶχε ἐρωτικά ποιήσει ὁ λογισμός μου, Κάν τ’ ὄνειρο, ὅταν μ’ ἔθρεφε τό γάλα τῆς μητρός μου· Ἤτανε μνήμη παλαιή, γλυκιά κι ἀστοχισμένη, Πού ὀμπρός μου τώρα μ’ ὅλη της τή δύναμη προβαίνει· Σάν τό νερό πού τό θωρεῖ τό μάτι ν’ αναβρύζει 20 Ξάφνου ὀχ11 τά βάθη τοῦ βουνοῦ, κι ὁ ἥλιος τό στολίζει. Βρύση ἔγινε τό μάτι μου κι ὀμπρός του δέν ἐθώρα, Κι ἔχασα αὐτό τό θεϊκό πρόσωπο γιά πολλή ὥρα, Γιατί ἄκουγα12 τά μάτια της μέσα στά σωθικά μου, Πού ἐτρέμαν καί δέ μ’ ἄφηναν νά βγάλω τή μιλιά μου· 25 Ὅμως αὐτοί13 εἶναι θεοί, καί κατοικοῦν ἀπ’ ὅπου Βλέπουνε μές στήν ἄβυσσο καί στήν καρδιά τ’ ἀνθρώπου, Κι ἔνιωθα πώς μοῦ διάβαζε καλύτερα τό νοῦ μου Πάρεξ ἄν ἤθελε τῆς πῶ μέ θλίψη τοῦ χειλιού μου: «Κοίτα με μές στά σωθικά, πού φύτρωσαν οἱ πόνοι …………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………. 30 Ὅμως ἐξεχειλίσανε τά βάθη τῆς καρδιᾶς μου· Τ’ ἀδέλφια μου τά δυνατά οἱ Τοῦρκοι μοῦ τ’ ἀδράξαν, Τήν ἀδελφή μου ἀτίμησαν κι ἀμέσως τήν ἐσφάξαν, Τόν γέροντα τόν κύρην μου ἐκάψανε τό βράδι, Καί τήν αὐγή μοῦ ρίξανε τή μάνα στό πηγάδι. 35 Στήν Κρήτη…………………………………………………………………………… Μακριά 'πό κεῖθ’ ἐγιόμισα τές φοῦχτες μου κι ἐβγῆκα. Βόηθα, Θεά, τό τρυφερό κλωνάρι μόνο νά 'χω· Σέ γκρεμό κρέμουμαι βαθύ, κι αὐτό βαστῶ μονάχο». ________________ 7 ρείθρα: (με την αρχαία σημασία, ῥέεθρα) υδάτινα ρεύματα (σημερ. σημασία: χαντάκια, αυλάκια στο πλάι των δρόμων, κοίτες ποταμών). 8πετροκαλαμίθρα: (αντιδάνειο: καλαμίτις < βενετ. pietra calamita)· είδος πρωτόγονης (επιπλέουσας σε δοχείο με νερό) μαγνητικής βελόνας από καλάμι, δείκτης πυξίδας· αλεξικέραυνο. 9Έλεγα: συλλογιζόμουν, είχα την εντύπωση. 10Κάν-Κάνε: λες και, είτε-είτε. 11οχ: (ιδιωμ. < ἐκ)· από. Πολύ συνηθισμένο στον Σολωμό. 12άκουγα: ένιωθα. 13αυτοί – αντί αυτά (δηλ. τα μάτια): έλξη του γένους από το θεοί. ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ΄ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ 5 [22.] Ἐχαμογέλασε γλυκά στόν πόνο τῆς ψυχῆς μου, Κι ἐδάκρυσαν τά μάτια της, κι ἐμοιάζαν τῆς καλῆς μου . Ἐχάθη, ἀλιά μου! ἀλλ’ ἄκουσα τοῦ δάκρυου της ραντίδα14 Στό χέρι, πού 'χα σηκωτό μόλις ἐγώ τήν εἶδα. — 5 Ἐγώ ἀπό κείνη τή στιγμή δέν ἔχω πλιά τό χέρι, Π’ ἀγνάντευεν Ἀγαρηνό κι ἐγύρευε μαχαίρι· Χαρά δέν τοῦ 'ναι ὁ πόλεμος· τ’ ἁπλώνω τοῦ διαβάτη Ψωμοζητώντας, κι ἔρχεται μέ δακρυσμένο μάτι· Κι ὅταν χορτάτα δυστυχιά τά μάτια μου ζαλεύουν 15 , 10 Ἀργά, κι ὀνείρατα σκληρά τήν ξαναζωντανεύουν, Καί μέσα στ’ ἄγριο πέλαγο τ’ ἀστροπελέκι σκάει, Κι ἡ θάλασσα να καταπιεῖ τήν κόρη ἀναζητάει, Ξυπνῶ φρενίτης, 16 κάθομαι, κι ὁ νοῦς μου κινδυνεύει. Καί βάνω τήν παλάμη μου, κι ἀμέσως γαληνεύει. — 15 Τά κύματα ἔσχιζα μ’ αὐτό, 17 τ’ ἄγρια καί μυρωδάτα, Μέ δύναμη πού δέν εἶχα μήτε στά πρῶτα νιάτα, Μήτε ὅταν ἐκροτούσαμε, 18 πετώντας τά θηκάρια, Μάχη στενή μέ τούς πολλούς ὀλίγα παλληκάρια. Μήτε ὅταν τόν μπομπο-Ἰσούφ καί τς ἄλλους δύο βαροῦσα 20 Σύρριζα στή Λαβύρινθο π’ ἀλαίμαργα19 πατοῦσα20 . Στό πλέξιμο21 τό δυνατό ὁ χτύπος τῆς καρδιᾶς μου (Κι αὐτό μοῦ τ’ αὔξαιν’) ἔκρουζε 22 στήν πλεύρα τῆς κυρᾶς μου. ________________ 14 ραντίδα: ρανίδα (< ραίνω), σταγόνα, σταλαγματιά. 15 ζαλεύουν (< κοιν. ζαλώνω· φορτώνω, επιβαρύνω· ή κρητ. ζάλο· βήμα, βηματισμός): ζαλίζονται, αναστρέφονται (;) / βαραίνουν από κούραση. 16 φρενίτης: (< φρένα): φρενιασμένος, έξω φρενών, μανιακός, ταραγμένος· ο νους μου κινδυνεύει: πάω να χάσω το μυαλό μου, διακινδυνεύεται η πνευματική μου ισορροπία. 17 μ’ αυτό, αντί μ’ αυτή (την παλάμη): λες και, είτε-είτε. 18 εκροτούσαμε: συγκροτούσαμε, συνάπταμε. 19αλαίμαργα: το επίρρημα μεταφορικό, προς δήλωση του πολεμικού μένους. 20πατούσα: (εδώ ιδίως) κυρίευα, κρατούσα κυριαρχικά 21πλέξιμο: η πλεύση, το κολύμπημα. 22 έκρουζε: χτυπούσε, έκρουε· πλεύρα: το πλευρό, το πλάι. ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ΄ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α1. Το έργο του Δ. Σολωμού έχει δεχτεί επιρροές και από το δημοτικό τραγούδι. Να αναφέρετε τρία διαφορετικά χαρακτηριστικά του δημοτικού τραγουδιού που εντοπίζετε στα αποσπάσματα του ποιήματος «Ο Κρητικός» και για καθένα από αυτά να γράψετε ένα παράδειγμα. Μονάδες 15 Β1. Σύμφωνα με τον Β. Αθανασόπουλο: «[…] Το φως μπορεί μες στο ποιητικό τοπίο του Σολωμού να μεταμορφώνει τα πράγματα και να μετουσιώνει τα σώματα που φωτίζει. Το φως είναι η ενέργεια του Θεού, είνα ι η όραση του Θεού.[…]». Στο κείμενο που σας δίνεται, να εντοπίσετε τέσσερα στοιχεία που υποστηρίζουν την παραπάνω άποψη (μονάδες 8) και να τα σχολιάσετε (μονάδες 12). Μονάδες 20 Β2. Να βρείτε και να σχολιάσετε : α) τα τρία χρονικά επίπεδα στο απόσπασμα 5 [22.] (μονάδες 12) και β) το περιεχόμενο και τον λειτουργικό ρόλο της παρομοίωσης στους στίχους 9-11 του αποσπάσματος 4 [21.] (μον. 8): «Τέλος σ’ ἐμέ πού βρίσκομουν ὀμπρός της μές στά ρεῖθρα, καταπώς στέκει στό Βοριά ἡ πετροκαλαμίθρα, Ὄχι στήν κόρη, ἀλλά σ’ ἐμέ τήν κεφαλή της κλίνει». Μονάδες 20 Γ1. α) Να σχολιάσετε το περιεχόμενο των παρακάτω στίχων του αποσπάσματος 4 [21.] σε ένα κείμενο 100-120 λέξεων: «Ἔλεγα πώς τήν εἶχα ἰδεῖ πολύν καιρόν ὀπίσω, Κάν σέ ναό ζωγραφιστή μέ θαυμασμό περίσσο, Κάνε τήν εἶχε ἐρωτικά ποιήσει ὁ λογισμός μου, Κάν τ’ ὄνειρο, ὅταν μ’ ἔθρεψε τό γάλα τῆς μητρός μου · Ἤτανε μνήμη παλαιή, γλυκιά κι ἀστοχισμένη» (15 μονάδες) β) Να σχολιάσετε τις αλλαγές που συμβαίνουν στη ζωή και στο ήθος του Κρητικού στους παρακάτω στίχους του αποσπάσματος 5 [22.] σε ένα κείμενο 80-100 λέξεων: «[…] ἀλλ’ ἄκουσα τοῦ δάκρυου της ραντίδα Στό χέρι, πού 'χα σηκωτό μόλις ἐγώ τήν εἶδα. — Ἐγώ ἀπό κείνη τή στιγμή δέν ἔχω πλιά τό χέρι, Π’ ἀγνάντευεν Ἀγαρηνό κι ἐγύρευε μαχαίρι· Χαρά δέν τοῦ 'ναι ὁ πόλεμος· τ’ ἁπλώνω τοῦ διαβάτη Ψωμοζητώντας, κι ἔρχεται μέ δακρυσμένο μάτι·» (10 μονάδες) Μονάδες 25 ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ΄ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ Δ1. Στα κείμενα του Δ. Σολωμού και του Κ. Καρυωτάκη που σας δίνονται, να εντοπίσετε (μονάδες 5) και να σχολιάσετε (μονάδες 15) δύο ομοιότητες και τρεις διαφορές ως προς το περιεχόμενο. Μονάδες 20 Κ. Γ. Καρυωτάκης ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΝΕΡΑΪΔΑ Ἀπό τά βράχι’ ἀνάμεσα πετιέται 'να κεφάλι καί βλέμματα ὁλόγυρα σκορπάει φοβισμένα. Ἐγώ, κρυμμένος κάπου κεῖ στό ἔρημ’ ἀκρογιάλι, τό βλέπω –σάν σέ ὄνειρο– μέ μάτια λιγωμένα. Ἕνα κορμί παρθενικό, γυμνό ἀργοπροβάλλει κι ἁπλώνεται ἡδονικά σε κύματ’ ἀφρισμένα· ὁ ἥλιος ἐσκυθρώπασε μπροστά στά τόσα κάλλη, τά κάλλη τ’ ἀπολλώνεια καί τά φωτολουσμένα. Ἀνατριχιάζ’ ἡ θάλασσα στό θεῖο ἄγγισμά τους, τά κυματάκια ἁπαλά μέ χάρη τ’ ἀγκαλιάζουν κι ἀχτίδες τά χαϊδεύουνε χρυσές στό πέρασμά τους. Θεότρελος, ὁ δύστυχος, βουτιέμαι μές στό κύμα, τά μάτια της τά θεϊκά μέ φόβο μέ κοιτάζουν καί χάνεται στή θάλασσα… Ἦταν νεράιδα… Κρίμα! Κ. Γ. Καρυωτάκη, Άπαντα τα Ευρισκόμενα, Εκδ. Ερμής 2006, σ.161 ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω- πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. 4. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτ

Τετάρτη 20 Μαΐου 2015

Απαντήσεις Μαθηματικών Γενικής Παιδείας

Α1. Απόδειξη σελ. 31 Σχολικού Βιβλίου Α2. Ορισµός σελ. 22 Σχολικού Βιβλίου Α3. Ορισµός σελ. 87 Σχολικού Βιβλίου Α4. α → Λ β → Σ γ → Λ δ → Λ ε → Σ ΘΕΜΑ Β Β1. ( )( ) 2 3x 1 8x 6x 1 0 − − + =⇒ 2 1 3x 1 0 x 3 1 x 2 8x 6x 1 0 1 x 4 ⎧ −= ⇔ = ⎪ ⎪ ⇒ ⎪ ⎧ ⎨ = ⎪⎪ ⎪ − += ⇔ ⎨ ⎪ ⎪ = ⎪ ⎩ ⎪⎩ Επειδή ισχύει: ABAAB ∩⊆ ⊆∪ και PA B ( ) ∩ , P A( ) , PA B ( ∪ ) ανήκουν στο σύνολο 111 , , 432 ⎧ ⎫ ⎨ ⎬ ⎩ ⎭ , θα είναι ( ) 1 PA B 4 ∩ = , ( ) 1 P A 3 = και ( ) 1 PA B 2 ∪ = . Β2. PA B PA B PA B PB A PB PA B ( ) () ( ) ( ) ( ) () ( ) ′ ′′ ′ ′ ′ − = ∩ = ∩= −= − ∩ Από προσθετικό νόµο ισχύει: PA B PA PB PA B PB PA B PA B PA ( ) ( ) () ( ) ∪= + − ∩⇔ = ∪+ ∩− ⇔ ( ) ( ) ( ) () ( ) ( ) ( ) 1 1 1 634 5 PB PB PB 2 4 3 12 12 + − =+−⇔ = ⇔ = Άρα ( ) 5 1 53 1 PA B 12 4 12 6 − ′ ′ − = −= = () ( ) ( ) ( ) 1 3 P ∆ P A B 1 PA B 1 4 4 ′ = ∩ =− ∩ =− = Β3. P E P A B B A P A P B 2P A B ( ) = −∪− = + − ∩= (( ) ( )) ( ) ( ) ( ) 1 5 1 456 3 1 2 3 12 4 12 12 4 + − =+ − = = = Β4. 1 2 2 2 x 3 9x 3x 2 0 1 x 3 ⎧ = ⎪⎪ − −=⇒ ⎨ ⎪ = − ⎪⎩ ( ) 1 2 P Γ , 3 3 ⎧ ⎫ ∈ −⎨ ⎬ ⎩ ⎭ και 0 P ≤ ≤ ( ) Γ 1 άρα ( ) 2 P Γ 3 = Έστω ότι τα ενδεχόµενα Β και Γ είναι ασυµβίβαστα, τότε από απλό προσθετικό νόµο ισχύει ( ) () () 5 2 5 8 13 P Β Γ P Β P Γ 1 12 3 12 12 + ∪ = + = += = > άτοπο Άρα τα ενδεχόµενα Β και Γ δεν είναι ασυµβίβαστα. ΘΕΜΑ Γ Γ1. 1 1 f % 10 f 0,1 = ⇔= 5 5 f % 30 f 0,3 = ⇔= ο 3 33 3 3 3 3 ο α 108 α f 360 f f f 0,3 f % 30 360 360 =⋅ ⇔= ⇔ = ⇔= ⇔ = 12345 2 4 f f f f f 1 0,1 f 0,3 f 0,3 1 + + + + =⇔ + + + + =⇔ 24 4 2 f f 0,3 f 0,3 f += ⇔= − (1) 11 2 2 3 3 4 4 5 5 x xf xf xf xf xf =+ + + + 2 4 14 9 0,1 11 f 13 0,3 15 f 17 0,3 =⋅ + ⋅ + ⋅ + ⋅ + ⋅ (1) 2 4 24 14 0,9 11 f 3,9 15 f 5,1 11 f 15 f 4,1 = +⋅+ +⋅+ ⇔⋅+⋅= ⇒ 11 f 15 0,3 f 4,1 11 f 4,5 15 f 4,1 ⋅+ − = ⇔⋅+ −⋅= ⇔ 22 22 ( ) 2 22 − =− ⇔ = ⇔ = 4f 0,4 f 0,1 f % 10 (1) 4 44 ⇒= − ⇒= ⇔ = f 0,3 0,1 f 0,2 f % 20 Γ2. ( ) ( ) ( ) κκ κ 22 2 2 22 i ii i i i i1 i1 i1 1 v s x xv s x x s x x f v v == = = − ⇔= − ⋅⇔= − ⋅ ∑∑ ∑ () ( ) ( ) ( ) ( ) 222 2 2 2 s 9 14 0,1 11 14 0,1 13 14 0,3 15 14 0,2 17 14 0,3 =− ⋅ + − ⋅ + − ⋅ + − ⋅ + − ⋅ 2 s 25 0,1 9 0,1 1 0,3 1 0,2 9 0,3 = ⋅ + ⋅ +⋅ +⋅ + ⋅ 2 s 2,5 0,9 0,3 0,2 2,7 =++++ 2 s 6,6 s 6,6 s 2,57 = ⇔= ⇔ s 2,57 CV 0,184 18,4% 10% x 14 == = > άρα το δείγµα των παρατηρήσεων δεν είναι οµοιογενές. Γ3. 44 4 i i i i ii i1 i1 i1 v 1780 1780 x v 1780 x x f == = vv v ∑∑ ∑ =⇔ =⇔ =⇔ 1780 9 0,1 11 0,1 13 0,3 15 0,2 v ⋅ +⋅ +⋅ +⋅ = ⇔ 1780 1780 1780 0,9 1,1 3,9 3 8,9 v v 200 v v 8,9 + + += ⇔ = ⇔ = ⇔ = Γ4. ββ ββ β 12345 β 5 ++++ = = 1 2 5 αα α 12 5 α α αα α α α ... ss s α αα α ... α α 5 5s − − − + ++ −+ −++ − = = ⋅ 12 5 α α αα α α ... α 5α αα 0 5s 5s s s + ++ − =−= ⋅ ⋅ ( ) ( ) ( ) 22 2 22 2 12 5 2 12 5 β ββ β β ... β β β β ... β s 5 5 − + − ++ − + ++ = == 22 2 1 2 5 αα α αα α α α α ... ss s 5 ⎛ ⎞⎛ ⎞ ⎛ ⎞ − − − ⎜ ⎟⎜ ⎟ ⎜ ⎟ + ++ ⎝ ⎠⎝ ⎠ ⎝ ⎠ = ( ) ( ) ( ) 22 2 2 12 5 α 2 2 α α αα α α ... α α s 1 5s s − + − ++ − = = ⋅ , άρα β s 1 = ΘΕΜΑ ∆ ∆1. 0 A B ∆ Γ x 222 ΑΒ Α∆ Β∆ + = ⇔ 2 22 x + Α∆ = ⇔ 10 2 2 Α∆ =100 x − ⇔ 2 Α∆ = 100 x − ( ) 2 ΑΒΓ∆ ΑΒ Α∆ = ⋅ =⋅ − x 100 x Πρέπει AB 0 x 0 >⇔> και 2 Α∆ >⇔ − >⇔ 0 100 x 0 x 0 2 2 100 x 0 x 100 x 10 > − >⇔ < ⇔< Άρα ( ) 2 f x x 100 x = − , 0 x 10 < < ∆2. () () ( ) ( ) 2 22 2 1 f x x 100 x x 100 x 100 x x 2x 2 100 x ′ ′ ′ = −+ − = −+ − − 2 2 = −− 100 x 2 x 2 2 2 2 2 100 x x 100 x 100 x − − = = − − 2 2 100 2x 100 x − = − , 0 x 10 < < ( ) 2 2 2 2 100 2x f x 0 0 100 2x 0 2x 100 100 x − ′ =⇔ =⇔ − =⇔ = ⇔ − ( ) x 0 2 x 50 x 5 2 0, 10 > = ⇔= ∈ δεκτή ( ) 2 2 100 x 0 2 2 100 2x f x 0 0 100 2x 0 100 x − > − ′ >⇔ > ⇔ − >⇔ − x 0 2 x 50 x 5 2 > < ⇔< ( ) x 0 f x 0 x 52 > ′ <⇔> x f΄ f 0 Μεγ. 0 + 2 Άρα το εµβαδόν γίνεται µέγιστο όταν x 52 = . Τότε ( )2 2 Α∆ = −= − = −= = 100 x 100 5 2 100 50 50 5 2 Άρα ΑΒ Α∆ = , δηλαδή το εµβαδόν γίνεται µέγιστο όταν το ορθογώνιο ΑΒΓ∆ είναι τετράγωνο. ∆3. ( ) ( ) ( ) x0 x0 f 1 x 99 f 1 x f 1 1 lim lim → → 98 x 98 x +− +− = = ⋅ ( ) 1 1 100 2 1 98 1 99 f 1 98 98 99 100 1 98 99 99 − ⋅ ⋅ =⋅ = = = ′ − ∆4. 0 PA B PA PA B PA 1 < −= − ∩≤ ≤ ( ) ( )( ) ( ) ( ) () ( ] ( ) ( ) ( ) ( ) f / 0,1 PA B PA fPA B f PA −≤ ⇔ − ≤ ⇔ () () () () ( ) ( ) 2 2 100 P A B 0 2 2 100 P A 0 P A B 100 P A B P A 100 P A − − > − > − − −≤ − ⇔ ( ) ( ) ( ) ( ) 2 2 PA B PA 100 P A 100 P A B − ≤ − −− (1) 0 PA B 1 < −≤ ( ) (2) () () ( ) 2 2 0 PA 1 0 P A 1 1 P A 0 < ≤ ⇔ < ≤ ⇔− ≤− < ⇔ ( ) ( ) 2 2 99 100 P A 100 99 100 P A 10 ≤ − < ⇔ ≤ − <⇔ ( ) 2 11 1 10 100 P A 99 < ≤ − (3) (2), (3) ( ) ( ) 2 PA B 1 0 100 P A 99 − ⇒< ≤ − Οµοίως ( ) ( ) 2 P A 1 0 100 P A B 99 < ≤ − − Αφού f στο 1 0, 99 ⎛ ⎤ ⎜ ⎥ ⎝ ⎦ από (1) ⇒ ( ) ( ) ( ) ( ) 2 2 PA B PA f f 100 P A 100 P A B ⎛ ⎞⎛ ⎞ − ⎜ ⎟⎜ ⎟ ≤ − −− ⎝ ⎠⎝ ⎠

Θέματα Μαθηματικών Γενικής Παιδείας

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β΄) ΤΕΤΑΡΤΗ 20 ΜΑΪΟΥ 2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: 5(ΠΕΝΤΕ) ΘΕΜΑ Α Α1. Αν οι συναρτήσεις f ,g είναι παραγωγίσιμες στο , να αποδείξετε ότι f x g x f x g x , x                Μονάδες 7 Α2. Πότε λέμε ότι μια συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο σημείο 0 x του πεδίου ορισμού της; Μονάδες 4 Α3. Αν 1 2 ν x , x , ..., x είναι οι παρατηρήσεις μιας ποσοτικής μεταβλητής Χ ενός δείγματος μεγέθους ν και w , w , ..., w 1 2 ν είναι οι αντίστοιχοι συντελεστές στάθμισης (βαρύτητας), να ορίσετε τον σταθμικό μέσο της μεταβλητής Χ. Μονάδες 4 Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α) Αν για τη συνάρτηση f ισχύουν f x 0  0   για   0 x  α,β , f x 0    στο α,x0  και f x 0    στο x , 0 β , τότε η f παρουσιάζει ελάχιστο στο διάστημα α,β για 0 x x  . β) Ένα τοπικό ελάχιστο μιας συνάρτησης στο πεδίο ορισμού της μπορεί να είναι μεγαλύτερο από ένα τοπικό μέγιστο. γ) Η διακύμανση των παρατηρήσεων μιας ποσοτικής μεταβλητής Χ εκφράζεται με τις ίδιες μονάδες με τις οποίες εκφράζονται οι παρατηρήσεις. ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ δ) Αν για τους συντελεστές μεταβολής των δειγμάτων Α και Β ισχύει CV >CV B A , τότε λέμε ότι το δείγμα Β εμφανίζει μεγαλύτερη ομοιογένεια από το δείγμα Α. ε) Αν Α, Β είναι ενδεχόμενα ενός δειγματικού χώρου Ω, τότε η έκφραση «η πραγματοποίηση του Α συνεπάγεται την πραγματοποίηση του Β» δηλώνει ότι Α Β  . Μονάδες 10 ΘΕΜΑ Β Έστω Α, Β και Γ ενδεχόμενα ενός δειγματικού χώρου Ω . Οι πιθανότητες των ενδεχομένων Α , A B και A B ανήκουν στο σύνολο λύσεων της εξίσωσης     2 3x 1 8x 6x 1 0.      Η πιθανότητα του ενδεχομένου Γ ανήκει στο σύνολο λύσεων της εξίσωσης 2 9x 3x 2 0    . Β1. Να αποδείξετε ότι 1 1 1 P(A) , P(A B) και P(A B) 3 4 2    . Μονάδες 5 Β2. Να υπολογίσετε την πιθανότητα P(A B )    , καθώς επίσης και την πιθανότητα του ενδεχομένου Δ: «πραγματοποιείται το πολύ ένα από τα ενδεχόμενα Α και Β». Μονάδες 8 Β3. Να υπολογίσετε την πιθανότητα του ενδεχομένου Ε: «πραγματοποιείται μόνο ένα από τα ενδεχόμενα Α και Β». Μονάδες 6 Β4. Να εξετάσετε αν τα ενδεχόμενα Β και Γ είναι ασυμβίβαστα. Μονάδες 6 ΘΕΜΑ Γ Θεωρούμε ένα δείγμα ν παρατηρήσεων μιας συνεχούς ποσοτικής μεταβλητής Χ, τις οποίες ομαδοποιούμε σε 5 ισοπλατείς κλάσεις, όπως παρουσιάζονται στον Πίνακα Ι, όπου i f %, i 1,2,3,4,5  είναι οι σχετικές συχνότητες επί τοις εκατό των αντιστοίχων κλάσεων. Θεωρούμε ότι οι παρατηρήσεις κάθε κλάσης είναι ομοιόμορφα κατανεμημένες. Δίνεται ότι :  Το ποσοστό των παρατηρήσεων του δείγματος που είναι μικρότερες του 10 είναι 10%.  Το ποσοστό των παρατηρήσεων του δείγματος που είναι μεγαλύτερες ή ίσες του 16 είναι 30%.  Στο κυκλικό διάγραμμα σχετικών συχνοτήτων, η γωνία του κυκλικού τομέα που αντιστοιχεί στην 3η κλάση είναι 108ο .  Η μέση τιμή των παρατηρήσεων του δείγματος είναι x 14  . ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ ΠΙΝΑΚΑΣ Ι Γ1. Να αποδείξετε ότι 1 2 3 4 5 f % 10, f % 10, f % 30, f % 20, f % 30      . Δεν είναι απαραίτητο να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τον Πίνακα Ι συμπληρωμένο. Μονάδες 6 Γ2. Να εξετάσετε αν το δείγμα των παρατηρήσεων είναι ομοιογενές. Δίνεται ότι 6,6 2,57. Μονάδες 7 Γ3. Έστω 1 2 3 x , x , x και 4 x τα κέντρα της 1ης, 2ης, 3ης και 4ης κλάσης αντίστοιχα και 1 2 3 ν , ν , ν και 4 ν οι συχνότητες της 1 ης, 2ης, 3ης και 4ης κλάσης αντίστοιχα. Αν 4 i i i 1 x ν 1780    , βρείτε το πλήθος ν των παρατηρήσεων του δείγματος. Μονάδες 5 Γ4. Έστω 1 2 3 4 5      , , , , πέντε τυχαία επιλεγμένες παρατηρήσεις διαφορετικές μεταξύ τους από το παραπάνω δείγμα ν παρατηρήσεων. Ορίζουμε ως  τη μέση τιμή των πέντε αυτών παρατηρήσεων και Sα την τυπική τους απόκλιση. Εάν i i S      , για i=1, 2, 3, 4, 5, να δείξετε ότι η μέση τιμή  του δείγματος βi , i=1, 2, 3, 4, 5 είναι ίση με 0 και η τυπική του απόκλιση Sβ είναι ίση με 1. Μονάδες 7 Kλάσεις fi% [8 , 10) [10 , 12) [12 , 14) [14 , 16) [16 , 18) ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ ΘΕΜΑ Δ Δίνεται κύκλος (Ο,ρ) με κέντρο Ο και ακτίνα ρ=5 και ορθογώνιο ΑΒΓΔ εγγεγραμμένο στον κύκλο αυτόν με πλευρά ΑΒ=x, όπως φαίνεται στο Σχήμα Ι. ΣΧΗΜΑ Ι Δ1. Να αποδείξετε ότι το εμβαδόν του ορθογωνίου ΑΒΓΔ, ως συνάρτηση του x, δίνεται από τον τύπο 2 f(x) x 100 x , 0 x 10.      Μονάδες 4 Δ2. Να βρείτε την τιμή του x για την οποία το εμβαδόν του ορθογωνίου ΑΒΓΔ γίνεται μέγιστο. Για την τιμή αυτήν του x, δείξτε ότι το ορθογώνιο ΑΒΓΔ είναι τετράγωνο. Μονάδες 5 Δ3. Να υπολογίσετε το όριο x 0 (1 x) 99 lim 98 x f     . Μονάδες 8 Δ4. Έστω Α, Β ενδεχόμενα ενός δειγματικού χώρου Ω. Αν P(A-B)>0, να δείξετε ότι 2 2 P(A B) P(A) 100 P (A) 100 P (A B) f f                      . Μονάδες 8 A x Δ Γ Β Ο ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. Μολύβι επιτρέπεται, μόνο αν το ζητάε

Απαντήσις Βιολογίας 2015

ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. α Α3. β Α4. β Α5. δ ΘΕΜΑ Β Β1. 1 → Β 2 → Α 3 → Α 4 → Β 5 → Β 6 → Α 7 → Α 8 → Β Β2. Το γενετικό υλικό ενός υιού μπορεί να είναι είτε DNA είτε RNA και διαθέτει πληροφορίες για τη σύνθεση των πρωτεϊνών του περιβλήματος αλλά και για τη σύνθεση κάποιων ενζύμων απαραίτητων για τον πολλαπλασιασμό. Σελίδα 2 από 4 Β3. Τα βακτήρια σε αντίξοες συνθήκες όπως σε ακραίες θερμοκρασίες ή υπό τη δράση ακτινοβολιών μετατρέπονται σε ενδοσπόρια. Σελ. 13: ΄΄Τα ενδοσπόρια είναι αφυδατωμένα ΄΄ …. Σελ. 14: ΄΄Ένα βακτήριο΄΄. Β4. Σελ.107 ΄΄Εξαιτίας των φαινομένων της όξινης βροχής … εξωτερικές επιφάνειες τους. ΄΄ Β5. Η βιολογία βασίζεται πάνω σε δύο θεμελιώδες γενικεύσεις σελ. 120 : ΄΄Η κυτταρική θεωρία είναι μια που υποστηρίζει ότι … προγενέστεροι οργανισμοί. ΄΄ ΘΕΜΑ Γ Γ1. Το διάγραμμα που απεικονίζει τη συγκέντρωση των αντισωμάτων στον οργανισμό ενός ανθρώπου μετά από μόλυνση που προκλήθηκε για δεύτερη φορά από τον ίδιο ιό είναι το διάγραμμα 4. Παρατηρούμε, ότι η καμπύλη των αντισωμάτων αυξάνεται από τις πρώτες ημέρες απότομα, η συγκέντρωση των αντισωμάτων αυξάνεται πολύ, ενώ η διάρκεια τους είναι μεγάλη. Πρόκειται για δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση η οποία πραγματοποιείται από τα κύτταρα μνήμης που ενεργοποιούνται μετά την έκθεση στον ίδιο ιό. Γ2. Το διάγραμμα που απεικονίζει τη συγκέντρωση του αντιγόνου στον οργανισμό ενός ανθρώπου τις ημέρες που ακολουθούν μετά τον εμβολιασμό του είναι το διάγραμμα 3. Το εμβόλιο (τεχνητή ενεργητική ανοσία) περιέχει νεκρούς ή εξασθενημένους μικροοργανισμούς ή τμήματα τους. Το συγκεκριμένο αντιγόνο περιέχει τμήματα (αντιγόνα) του μικροοργανισμού οπότε η συγκέντρωση τους μετά τον εμβολιασμό παραμένει σταθερή μέχρι να μειωθούν εξαιτίας της πρωτογενούς ανοσοβιολογικής απόκρισης που θα λάβει χώρα. Γ3. Το διάγραμμα που απεικονίζει τη συγκέντρωση των αντισωμάτων που παράγονται στον οργανισμό ενός ανθρώπου τις ημέρες που ακολουθούν μετά τον πρώτο εμβολιασμό τους είναι το διάγραμμα 1. Όπως φαίνεται στο διάγραμμα\, ατ αντισώματα καθυστερούν να παραχθούν (περίπου στην 5η μέρα) και η συγκέντρωση τους είναι σχετικά μικρή. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πραγματοποιείται πρωτογενής ανοσοβιολογική απόκριση η οποία έχει βραδύτερη εξέλιξη από τη δευτερογενή. Γ4. Το διάγραμμα που απεικονίζει τη συγκέντρωση των κυτταροτοξικών Τ- λεμφοκυττάρων στον οργανισμό ενός ανθρώπου που μολύνθηκε από ένα βακτήριο, είναι το διάγραμμα 2. Η ενεργοποίηση των Τ- κυτταροτοξικών λεμφοκυττάρων είναι τμήμα της κυτταρικής ανοσίας η οποία λαμβάνει χώρα σε περιπτώσεις μεταμοσχευμένων κυττάρων, καρκινικών κυττάρων και κυττάρων μολυσμένων από ιό. Δεδομένου λοιπόν ότι η μόλυνση οφείλεται σε βακτήριο τα Τ- κυτταροτοξικά δε θα ενεργοποιηθούν και η συγκέντρωση τους θα παραμείνει σταθερή όπως φαίνεται στο διάγραμμα 2. Σελίδα 3 από 4 Γ5. Οι λόγοι για τους οποίους ο ενήλικας δε νόσησε είναι: Επειδή παλαιότερα είχε κάνει εμβόλιο έναντι του συγκεκριμένου βακτηρίου (τεχνητή, ενεργητική ανοσία) οπότε διαθέτει κύτταρα μνήμης τα οποία θα ενεργοποιηθούν τώρα και θα πραγματοποιήσουν δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση. Επειδή στο παρελθόν είχε νοσήσει από το ίδιο βακτήριο (φυσική, ενεργητική ανοσία) και κατά την πρωτογενή ανοσοβιολογική απόκριση παράχθηκαν κύτταρα μνήμης που θα ενεργοποιηθούν τώρα και θα πραγματοποιηθεί τώρα δευτερογενής ανοσοβιολογική απόκριση. Επειδή αμέσως μετά τη μόλυνση, του χορηγήθηκε ορός αντισωμάτων (τεχνητή, παθητική ανοσία) οπότε η προστασία του ήταν άμεση. Σε όλες τις προαναφερθείσες περιπτώσεις, ο ενήλικος δε θα εμφανίσει συμπτώματα. ΘΕΜΑΔ Δ1. Η τροφική πυραμίδα πληθυσμού του δασικού οικοσυστήματος είναι: 10.000 πρωτόζωα 1.000 δέντρα 200 κουνέλια 10 γεράκια Δ2. Αφού η βιομάζα κάθε κουνελιού είναι 1 κιλό η συνολική βιομάζα των κουνελιών είναι 200kg. Σελ. 77: ΄΄Έχει υπολογιστεί ότι μόνο το 10% περίπου της ενέργειας ενός τροφικού επιπέδου περνάει στο επόμενο καθώς το 90% της ενέργειας χάνεται. Σε γενικές γραμμές, η ίδια πτωτική τάση … βιομάζα του.΄΄ Συνεπώς, οι επιμέρους βιομάζες του οικοσυστήματος είναι: Δέντρα: 2.000 kg Κουνέλια: 200 kg Γεράκια: 20 kg Πρωτόζωα: 2 kg Σελίδα 4 από 4 Η τροφική πυραμίδα βιομάζας είναι: Δέντρα 2000 kg Κουνέλια 200 kg Γεράκια 20 kg Πρωτόζωα 2 kg Η μέση βιομάζα κάθε γερακιού είναι: 20 kg 2 kg 10 γεράκια  Δ3. Η βιομάζα των παραγώγων μετά την ασθένεια θα είναι 400kg. Η βιομάζα των γερακιών θα είναι 4kg και δεδομένου ότι η μέση βιομάζα κάθε γερακιού είναι 2kg, το οικοσύστημα θα μπορεί να υποστηρίξει δύο γεράκια. Δ4. Το παράδειγμα ακολουθεί το πρότυπο του βιομηχανικού μελανισμού. Η εξήγηση του φαινομένου βρίσκεται στη δράση της φυσικής επιλογής. Πριν τη μετανάστευση, όπου το έδαφος του οικοσυστήματος είναι σκουρόχρωμο, τα σκούρα κουνέλια διακρίνονται δυσκολότερα από γεράκια σε σχέση με τα ανοιχτόχρωμα κουνέλια. Για το λόγο αυτό επικράτησαν στους τοπικούς πληθυσμούς κουνελιών αφού είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης και μεταβίβασης του χαρακτηριστικού τους στις επόμενες γενιές. Για το λόγο αυτό στο πρώτο οικοσύστημα ζουν 175 σκουρόχρωμα κουνέλια και μόλις 25 ανοιχτόχρωμα. Όταν τα κουνέλια μετανάστευσαν, η δράση της φυσικής επιλογής αντιστράφηκε. Το προσαρμοστικό αποτέλεσμα το είχαν πλέον τα ανοιχτόχρωμα κουνέλια που ήταν περισσότερο δυσδιάκριτα από τα γεράκια. Έτσι βαθμιαία άρχισαν να επικρατούν αριθμητικά καθώς επιβίωναν περισσότερο και μεταβίβαζαν με μεγαλύτερη συχσυχνότητα το χρωματισμό τους στις επόμενες γενιές σε σχέση με τα σκουρόχρωμα κουνέλια

Θέματα Βιολογίας 2015

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β΄) ΤΕΤΑΡΤΗ 20 ΜΑΪΟΥ 2015 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμίας από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και, δίπλα, το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή στη φράση η οποία συμπληρώνει σωστά την ημιτελή πρόταση. Α1. Σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα είναι η α. ελονοσία β. χολέρα γ. σύφιλη δ. πολιομυελίτιδα. Μονάδες 5 Α2. Κέντρο αιμοποίησης αποτελεί ο α. ερυθρός μυελός των οστών β. θύμος αδένας γ. νωτιαίος μυελός δ. πνεύμονας. Μονάδες 5 Α3. Το φαινόμενο της βιοσυσσώρευσης μπορεί να προκληθεί από α. νιτρικά άλατα β. εντομοκτόνο γ. φωσφορικά άλατα δ. αμμωνία. Μονάδες 5 Α4. Σε ένα αυτότροφο οικοσύστημα το δεύτερο τροφικό επίπεδο περιλαμβάνει τους α. παραγωγούς β. καταναλωτές 1ης τάξης γ. καταναλωτές 2ης τάξης δ. αποικοδομητές. Μονάδες 5 ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ Α5. Κατά την ταξινόμηση των οργανισμών, πολλά γένη που μοιάζουν περισσότερο μεταξύ τους απ’ ό,τι άλλα, συνιστούν α. μία κλάση β. ένα είδος γ. μία τάξη δ. μία οικογένεια. Μονάδες 5 ΘΕΜΑ Β Β1. Να αντιστοιχίσετε σωστά τον αριθμό καθεμιάς από τις φράσεις της στήλης Ι με ένα μόνο γράμμα, Α ή Β, της στήλης ΙΙ. Στήλη Ι Στήλη ΙΙ 1. Παράγεται από μύκητες Α: Λυσοζύμη 2. Αποτελεί συστατικό της μη ειδικής άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού 3. Είναι ένζυμο 4. Παρεμποδίζει τη σύνθεση του κυτταρικού τοιχώματος στα βακτήρια 5. Είναι αντιβιοτικό Β: Πενικιλίνη 6. Διασπά το κυτταρικό τοίχωμα των βακτηρίων 7. Παράγεται από τον ανθρώπινο οργανισμό 8. Η χρήση της μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη ανθεκτικών στελεχών βακτηρίων σε αυτήν Μονάδες 8 Β2. Τι πληροφορίες διαθέτει το γενετικό υλικό ενός ιού; Μονάδες 4 Β3. Να αναφέρετε δύο συνθήκες κάτω από τις οποίες τα βακτήρια σχηματίζουν ενδοσπόρια (μονάδες 2). Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των ενδοσπορίων (μονάδες 3); Μονάδες 5 Β4. Ποιες είναι οι συνέπειες της όξινης βροχής; Μονάδες 4 Β5. Η Βιολογία, όπως και κάθε άλλη επιστήμη, βασίζεται πάνω σε μερικές θεμελιώδεις γενικεύσεις. Να διατυπώσετε τις θεμελιώδεις γενικεύσεις, στις οποίες βασίζεται η Βιολογία. Μονάδες 4 ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ ΘΕΜΑ Γ Δίνονται τα διαγράμματα 1, 2, 3 και 4. Γ1. Ποιο από τα διαγράμματα 1, 2, 3 και 4 απεικονίζει τη συγκέντρωση των αντισωμάτων στον οργανισμό ενός ανθρώπου μετά από μόλυνση που προκλήθηκε για δεύτερη φορά από τον ίδιο ιό (μονάδα 1); Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με βάση τα χαρακτηριστικά του διαγράμματος που επιλέξατε (μονάδες 3). Μονάδες 4 Γ2. Ποιο από τα διαγράμματα 1, 2, 3 και 4 απεικονίζει τη συγκέντρωση του αντιγόνου στον οργανισμό ενός ανθρώπου, τις ημέρες που ακολουθούν μετά τον εμβολιασμό του από το συγκεκριμένο αντιγόνο (μονάδα 1); Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με βάση τα χαρακτηριστικά του διαγράμματος που επιλέξατε (μονάδες 3). Μονάδες 4 ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ Γ3. Ποιο από τα διαγράμματα 1, 2, 3 και 4 απεικονίζει τη συγκέντρωση των αντισωμάτων που παράγονται στον οργανισμό ενός ανθρώπου , τις ημέρες που ακολουθούν μετά τον πρώτο εμβολιασμό του (μονάδα 1); Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με βάση τα χαρακτηριστικά του διαγράμματος που επιλέξατε (μονάδες 3). Μονάδες 4 Γ4. Ποιο από τα διαγράμματα 1, 2, 3 και 4 απεικονίζει τη συγκέντρωση των κυτταροτοξικών Τ-λεμφοκυττάρων στον οργανισμό ενός ανθρώπου που μολύνθηκε από ένα βακτήριο (μονάδα 1); Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με βάση τα χαρακτηριστικά του διαγράμματος που επιλέξατε (μονάδες 3). Μονάδες 4 Γ5. Ένας υγιής ενήλικος άνθρωπος μολύνεται από ένα είδος παθογόνου βακτηρίου. Να εξηγήσετε τρεις πιθανούς λόγους για τους οποίους ο άνθρωπος αυτός δεν εμφάνισε τα συμπτώματα της ασθένειας. Μονάδες 9 ΘΕΜΑ Δ Σε ένα μικρό δασικό οικοσύστημα υπάρχουν 1.000 δέντρα, 25 κουνέλια με ανοιχτό χρώμα τριχώματος, 175 κουνέλια με σκούρο χρώμα τριχώματος και 10 γεράκια στα οποία συνολικά παρασιτούν 10.000 πρωτόζωα. Δ1. Να σχεδιάσετε την τροφική πυραμίδα πληθυσμού αυτού του δασικού οικοσυστήματος. Μονάδες 4 Δ2. Αν η μέση βιομάζα ενός κουνελιού είναι 1 Kg, να υπολογίσετε τη βιομάζα κάθε τροφικού επιπέδου του οικοσυστήματος και να σχεδιάσετε την αντίστοιχη πυραμίδα (μονάδες 5). Να υπολογίσετε τη μέση βιομάζα που έχει κάθε γεράκι (μονάδες 2). Μονάδες 7 Δ3. Αν μια ασθένεια μειώσει τη βιομάζα των παραγωγών σε 400 Kg, ποιος είναι ο αριθμός των γερακιών που θα μπορεί να υποστηρίξει το οικοσύστημα; Δίνεται ότι η μέση βιομάζα των γερακιών παραμένει σταθερή. Μονάδες 4 Μια πυρκαγιά καταστρέφει το παραπάνω μικρό δασικό οικοσύστημα. Οι πληθυσμοί όλων των καταναλωτών μεταναστεύουν σε ένα γειτονικό θαμνώδες οικοσύστημα, το οποίο μπορεί να τους υποστηρίξει διατροφικά. Στο οικοσύστημα αυτό το έδαφος είναι ανοιχτόχρωμο σε αντίθεση με το έδαφος του προηγούμενου οικοσυστήματος, που ήταν σκουρόχρωμο. ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ Η γραφική παράσταση στην εικόνα 1 απεικονίζει τη μεταβολή του αριθμού των ανοιχτόχρωμων και των σκουρόχρωμων κουνελιών στο οικοσύστημα μετά τη μετανάστευση. Εικόνα 1 Δ4. Με βάση τη θεωρία της Φυσικής Επιλογής, να ερμηνεύσετε τις μεταβολές των καμπυλών Α και Β στο οικοσύστημα αυτό. Μονάδες 10 ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. Μολύβι επιτρέπεται, μόνο αν 

Δευτέρα 18 Μαΐου 2015

Απαντήσεις στο θέμα της Εκθέσεως 2015

http://www.orosimo.gr/www/docs/2015/geniko/apantiseis/ap_ekthesi_2015.pdf
Ο συγγραφέας προβάλει την αναγκαιότητα εξοικείωσης και βίωσης του κοινού με τα μνημεία. Αρχικά, αναφέρεται στην αρχιτεκτονική τους δόμηση που υποδηλώνει τη συλλογική αντίληψη των αρχαίων για τη ζωή. Στη συνέχεια, τονίζει τη δυνατότητα αγωγής της ανθρώπινης ψυχής μέσω του λόγου και της δράσης. Η επαφή, άλλωστε, με τα μνημεία ευνοεί την επικοινωνία παρόντος- παρελθόντος. Απαιτείται συνεπώς η υπέρβαση των προβλημάτων που προκαλεί η φθορά του χρόνου προκειμένου να αξιοποιηθούν στο παρόν. Για το σκοπό αυτό, χρειάζεται η καταγραφή τους, η συνεργασία ανθρώπων του πνεύματος, και τοπικών παραγόντων, καθώς και η διοργάνωση εκδηλώσεων για το ευρύ κοινό. Β1. α. Σωστό β. Λάθος γ. Λάθος δ. Λάθος ε. Σωστό Γ1. Επικοινωνιακό πλαίσιο: Ομιλία στο πλαίσιο ημερίδας του Δήμου. Γλώσσα-Ύφος: Κυριολεκτική λειτουργία της γλώσσας / χρήση γ΄ προσώπου, ώστε να αναδειχθεί η αντικειμενικότητα της επιχειρηματολογίας / συνδυασμός ά ενικού προσώπου, αλλά και α΄ - β΄ προσώπου για τις ανάγκες της επικοινωνιακής περίστασης στον πρόλογο και στον επίλογο / προτείνεται η επαναδιατύπωση της προσφώνησης, για τη διατήρηση του επικοινωνιακού ύφους. Προσφώνηση: Κυρίες και κύριοι, / Αγαπητοί συνδημότες, Σελίδα 2 από 3 Α΄ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Αφορμή: Συμμετοχή σε ημερίδα του δήμου με θέμα την προστασία και αξιοποίηση της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Ιδιότητα ομιλούντος: Εκπρόσωπος μαθητικής κοινότητας. Θέμα: Σημασία-προσφορά των μνημείων και δραστηριότητες με στόχο την εξοικείωση με αυτά. Β. ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ Α΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ Τα μνημεία καταδεικνύουν την πολιτιστική ιδιαιτερότητα του λαού που τα δημιούργησε.  Κάθε λαός, είτε με τους αφανείς-λαϊκούς είτε με τους επιφανείς καλλιτέχνες του, έχει δημιουργήσει στο πέρασμα του χρόνου μνημεία κάθε μορφής, τα οποία αποτυπώνουν την εντελώς ξεχωριστή πορεία του στο χρόνο, την ευαισθησία του και την επινοητικότητά του.  Τα περισσότερα από αυτά ταυτίζονται με τη συγκεκριμένη χώρα και τον συγκεκριμένο λαό, το περιβάλλον του, τις αξίες και τις περιπέτειές του και συνιστούν τεκμήριο ιστορικής και πολιτισμικής ταυτότητας και μοναδικότητας. Η παιδευτική λειτουργία των μνημείων είναι προϋπόθεση για την κατάκτηση της εθνικής αυτογνωσίας και πηγή ιστορικής γνώσης.  Πολλά από τα μνημεία έχουν κατασκευαστεί για να τιμηθούν σημαίνουσες προσωπικότητες του παρελθόντος ή σημαντικά γεγονότα, ειρηνικά ή πολεμικά.  Η μελέτη και η ουσιαστική επαφή των σύγχρονων ανθρώπων με αυτά λειτουργεί ως αφορμή και ως μέσο αναψηλάφησης της ιστορίας, ως αφορμή αναστοχασμού του παρελθόντος και εξαγωγής πολύτιμων διδαγμάτων για παρόν και το μέλλον. Τα μνημεία αποτελούν πηγή έμπνευσης και πρωτότυπης καλλιτεχνικής δημιουργίας.  Ορισμένα από τα μνημεία, ιδίως αυτά που σχετίζονται με την αισθητική και την καλλιτεχνική έκφραση, λόγω της καλλιτεχνικής τους αρτιότητας, λειτουργούν ως διαχρονικά και αξεπέραστα πρότυπα ομορφιάς.  Από αυτά, οι καλλιτέχνες του παρόντος προχωρούν στη δημιουργία νέων, πρωτότυπων έργων. Έτσι, συμβάλλουν στην ανανέωση και στον εμπλουτισμό της υπάρχουσας παραγωγής και τροφοδοτούν με ερεθίσματα τη σύγχρονη τέχνη. Σελίδα 3 από 3 Μεταβατική παράγραφος: Για να εκτιμήσει ο σύγχρονος άνθρωπος τα μνημεία, απαιτείται πληρέστερη γνώση αυτών. Ιδιαίτερα για τους νέους, σημαντικός κρίνεται ο ρόλος του σχολείου, που οφείλει να καλλιεργεί τη γόνιμη και βιωματική σχέση με τα μνημεία του πολιτισμού. Β΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ.  Σύνδεση των μνημείων με τα διδασκαλία μαθημάτων, όπως η ιστορία, η γεωγραφία, τα θρησκευτικά, ακόμη και τα μαθηματικά.  Οργανωμένη και καλά προετοιμασμένη επίσκεψη στα μουσεία, ώστε οι μαθητές να γνωρίζουν επαρκή στοιχεία για αυτά. Η επίσκεψη και μελέτη μνημείων πρέπει να είναι συστηματική και διαρκής και να μην εξαντλείται σε μια ευκαιριακή και περιοδική περιδιάβαση.  Προτεραιότητα σε μουσεία ή μνημεία της περιοχής που ζουν οι μαθητές, ώστε να γνωρίζουν την αξία τους και να αποκτούν ιδιαίτερη σχέση μαζί τους.  Την ευθύνη για τις επισκέψεις να αναλάβουν αρχαιολόγοι που γνωρίζουν καλά την ιστορία, τις αισθητικές και τεχνικές λεπτομέρειες των μνημείων.  Προγράμματα ανάδειξης μνημείων από σχολεία, τα οποία είναι και άγνωστα στο ευρύ κοινό.  Πολιτιστικές ανταλλαγές με άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, ώστε να αναδειχτεί η ευρωπαϊκή διάσταση των μνημείων της καθεμιάς. ● Διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία για την αξιοποίηση της μορφωτικής τους λειτουργίας. Γ. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Ανακεφαλαίωση και επισήμανση των βασικών αξόνων του θέματος. Αποφώνηση Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας

Θέμα Εκθέσεως 2015

ΣΧΟΛΙΟ: Παγκόσμια Ημέρα Μουσείων σήμερα, τι άλλο να περιμένεις ; Η ιστορία επαναλάμβάνεται με το 2012 και αντίστοιχο θέμα της Τέχνης.Κείμενο βατό , χωρίς δυσκολία και επιτηδευμένες λέξεις.Ασκήσεις σε λογικά πλαίσια και από την ύλη της Β΄Λυκείου.Το ζητούμενο της έκθεσης κατανοητό και αναμενόμενο. Όποτε οι βάσεις τραβούν την ανηφόρα.
ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ΄ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β΄) ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) ΚΕΙΜΕΝΟ

 Εμείς και οι αρχαίοι χώροι θέασης και ακρόασης Οι χώροι θέασης και ακρόασης που δημιούργησε η ελληνική αρχαιότητα αποτελούν για πολλούς λόγους μιαν από τις πιο σημαντικές ομάδες μνημείων της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Πρώτα απ’ όλα, γιατί οι χώροι αυτοί, ως τόποι μαζικής συγκέντρωσης, για θρησκευτικούς, πολιτικούς ή ψυχαγωγικούς σκοπούς, εκφράζουν στην αρχιτεκτονική με τον προφανέστερο τρόπο τη δημοκρατική αντίληψη για τη ζωή και την έντονη αίσθηση κοινότητας που χαρακτήρισε τον αρχαίο βίο. Τα σχετικά αρχιτεκτονικά σχήματα εκείνης της δημιουργίας (θέατρα, βουλευτήρια κλπ.) εξακολουθούν μέχρι σήμερα να εξυπηρετούν ανάλογες δραστηριότητες. Ένας δεύτερος λόγος για την ιδιαίτερη σημασία αυτών των χώρων είναι ότι το θέαμα και ο λόγος που αναπτυσσόταν μέσα σ’ αυτούς, ιδιαίτερα το ψυχαγωγικό θέαμα, με την πραγματική έννοια της ψυχαγωγίας, της αγωγής της ανθρώπινης ψυχής, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κοινωνικά πολιτισμικά αγαθά. Από τη γέννηση του δράματος στους χώρους λατρείας της αρχαίας Ελλάδας μέχρι και σήμερα ο λόγος και η δράση που εκτυλίσσεται μέσα σε θεατρικούς χώρους παράγουν πολιτισμό. Και ένας τρίτος λόγος είναι ότι στο χώρο της Μεσογείου, και ιδιαίτερα στην Ελλάδα, σώζονται σε μεγάλο αριθμό οι χώροι στους οποίους ασκήθηκε από την εποχή της διαμόρφωσής της η θεατρική δημιουργία. Οι χώροι αυτοί, περισσότερο από όσο όλα τα άλλα κατάλοιπα του παρελθόντος, ασκούν στη σύγχρονη κοινωνία αλλά και τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία, μιαν ιδιαίτερη πρόκληση επαφής του παρόντος με το παρελθόν, επειδή προσφέρονται κατ’ εξοχήν για χρησιμοποίησή τους με την ίδια λειτουργία για την οποία σχεδιάστηκαν. Αυτή η επαφή του παρόντος με το παρελθόν, όχι μόνο των ειδικών αλλά και του ευρύτερου κοινού, είναι μια βασική επιδίωξη της σύγχρονης αρχαιολογίας, η οποία βλέπει τη δικαίωσή της στη βίωση από την κοινωνία του ιστορικού περιεχομένου και του μηνύματος ζωής των μνημείων. Αλλά και από την άλλη πλευρά, η βίωση των μνημείων και η ένταξή τους στη ζωή εξελίσσεται από τάση σε απαίτηση της σύγχρονης κοινωνίας. Η επιδίωξη της συνάντησης της σύγχρονης δημιουργικότητας και των διαμορφωμένων από το δημιουργικό παρελθόν σχημάτων θεατρικών χώρων, που εξυπηρετεί την παραπάνω απαίτηση, θέτει, βέβαια, προβλήματα, αφού τα αρχαία θέατρα και οι άλλοι χώροι θέασης, όπως τα ωδεία, τα στάδια κλπ., είναι πλέον μνημεία, όλα με μικρότερες ή μεγαλύτερες φθορές και καταπονήσεις. Τα περισσότερα μάλιστα σώζονται αποσπασματικά, μέχρι σημείου αδυναμίας αναβίωσης και εξυπηρέτησης της κατά προορισμόν λειτουργίας τους. ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ΄ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ Τα προβλήματα αυτά δεν πρέπει, βέβαια, με κανέναν τρόπο να οδηγούν σε αρνητική τοποθέτηση για τη σύγχρονη χρήση των κατάλληλων για τη δραστηριότητα αυτή μνημείων. Η επαφή του κοινού με τα μνημεία, και ιδιαίτερα στην περίπτωση αυτή η βίωση από το ευρύ κοινό σύγχρονων προβληματισμών και καλλιτεχνικών εκφράσεων μέσα από το ιστορικό περιβάλλον, είναι ο καλύτερος και αποτελεσματικότερος τρόπος προσέγγισης και οικείωσης της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Αλλά είναι, παράλληλα, και ο δραστικότερος τρόπος δημιουργίας στην ευρύτερη κοινωνία συνείδησης εκτίμησης και προστασίας των μνημείων μας. Η καταγραφή όλων των μνημείων αυτών –των πολύ ή λιγότερο γνωστών, των εντοπισμένων αλλά μη ερευνημένων, αλλά και εκείνων των οποίων γνωρίζουμε ακόμη την ύπαρξη μόνο από αρχαίες μαρτυρίες– με όλα τα δεδομένα τους, δηλαδή την ιστορία τους, τα χαρακτηριστικά τους, την κατάστασή τους και τις δυνατότητες χρήσης ή απλής ανάδειξής τους, θα προσφέρει ένα πολύ σημαντικό εργαλείο στη συστηματικότερη διαχείριση αυτού του πλούτου. Η όσμωση1 αρχαιολόγων, ανθρώπων του θεάτρου, παραγόντων της τοπικής αυτοδιοίκησης και άλλων διανοητών είναι βέβαιο ότι θα δημιουργήσει ένα πολύ καλό κλίμα για μια κοινή προσπάθεια ισορροπημένης και συνετής προσέγγισης του είδους αυτού των μνημείων. Η καλλιέργεια, εξάλλου, με διάφορες εκδηλώσεις στο ευρύτερο κοινό της τάσης αυτής απέναντι στα μνημεία θα αποτελέσει ουσιαστική θετική συμβολή, αφενός, στην ολοκληρωμένη προστασία τους (ενεργητική προστασία και από το ευρύ κοινό) και, αφετέρου, στη δημιουργική βίωση των αρχαίων χώρων θέασης. Β. Λαμπρινουδάκης, «Εμείς και οι αρχαίοι χώροι θέασης και ακρόασης», στον συλλογικό τόμο «Διάζωμα» κίνηση πολιτών για την ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων, Εκδόσεις Διάζωμα 2009 (Διασκευή). A1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100-120 λέξεις). Μονάδες 25 Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε , σύμφωνα με το κείμενο, τις παρακάτω διαπιστώσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη: α. Ο συγγραφέας συσχετίζει τους αρχαίους θεατρικούς χώρους με τη δημοκρατία. β. Ο συγγραφέας θεωρεί το αρχαίο θέατρο διασκέδαση και όχι πραγματική ψυχαγωγία. γ. Κατά τον συγγραφέα, δεν θα πρέπει σήμερα να γίνονται θεατρικές παραστάσεις στα αρχαία θέατρα. 1 όσμωση ή ώσμωση: (μτφ.) η αλληλεπίδραση. ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ΄ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ δ. Ο συγγραφέας δεν θα συμφωνούσε με τη διοργάνωση σύγχρονων μαθητικών αγώνων ρητορικής σε ένα αρχαίο βουλευτήριο. ε. Κατά τον συγγραφέα, η χρήση των αρχαίων θεάτρων σε σύγχρονες εκδηλώσεις μπορεί να συμβάλει στην προστασία και ανάδειξή τους . Μονάδες 10 Β2. α) Να βρείτε τους τρόπους ανάπτυξης της έβδομης παραγράφου του κειμένου (Η καταγραφή … αυτού του πλούτου) και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες 4 β) Να αντικαταστήσετε τις διαρθρωτικές λέξεις-εκφράσεις με άλλες (λέξεις-εκφράσεις) που να διατηρούν τη συνοχή του κειμένου: Πρώτα απ’ όλα (στη δεύτερη παράγραφο) παράλληλα (στην έκτη παράγραφο) εξάλλου (στην ένατη παράγραφο). Μονάδες 6 Β3. α) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: εκτυλίσσεται, κατάλοιπα, επιδίωξη, προσέγγισης, ολοκληρωμένη. Μονάδες 5 β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: αναπτυσσόταν, δράση, ερευνημένων, γνωρίζουμε, ανάδειξης. Μονάδες 5 Β4. α) Να αιτιολογήσετε τη χρήση της διπλής παύλας στην παρακάτω περίπτωση: –των πολύ … αρχαίες μαρτυρίες– (στην έβδομη παράγραφο). Μονάδες 2 β) Ποιο ρηματικό πρόσωπο κυριαρχεί στο κείμενο; Να δικαιολογήσετε την επιλογή του συγγραφέα. Μονάδες 3 ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ΄ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ Γ1. Σε ομιλία που θα εκφωνήσετε σε ημερίδα του Δήμου σας με θέμα «Προστασία και αξιοποίηση της πολιτισμικής μας κληρονομιάς», να εκθέσετε τις απόψεις σας (500-600 λέξεις) σχετικά με: α) τους λόγους για τους οποίους πρέπει το ευρύ κοινό να πλησιάσει και να γνωρίσει τους χώρους και τα μνημεία της πολιτισμικής μας κληρονομιάς και β) τις δραστηριότητες με τις οποίες οι πολίτες και ειδικότερα οι νέοι θα εξοικειωθούν με αυτά. Μονάδες 40 ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω- πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων , αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας, να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μό