Θέματα Ιστορίας 2014

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΡΙΤΗ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5)

ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ
ΘΕΜΑ Α1
Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων:
α. Αγροτική μεταρρύθμιση
β. Κίνημα στο Γουδί
γ. Συνθήκη των Σεβρών (28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1920).
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Α2
Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό
σας τη λέξη Σωστό ή Λάθος δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε
πρόταση:
α. Η πολιτική και κοινωνική επιρροή των σοσιαλιστικών ομάδων και των
εργατικών ομαδοποιήσεων, στο τέλος του 19ο υ αιώνα, ήταν σαφώς
μεγαλύτερη στην Ελλάδα από εκείνη που άσκησαν αντίστοιχα κινήματα
σε βιομηχανικές χώρες της Δύσης αλλά και σε βαλκανικές.
β. Στο τέλος του 1904 έληξε η περίοδος της Γενικής Συνέλευσης (στην
Κρήτη) και προκηρύχθηκαν εκλογές για την ανάδειξη 64 βουλευτών.
γ. Με βάση το άρθρο 11 της Σύμβασης της Λοζάνης ιδρύθηκε η Μικτή
Επιτροπή Ανταλλαγής με έδρα την Κωνσταντινούπολη.
δ. Το Μάιο του 1927 ιδρύθηκε η Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία άρχισε τη
λειτουργία της ένα χρόνο αργότερα.
ε. Μετά τη διάλυση της ΕΑΠ, το 1930, τα χρέη των αγροτών προσφύγων
ανέλαβε να εισπράξει η Εθνική Τράπεζα.
Μονάδες 10
ΘΕΜΑ Β1
Να αναφερθείτε: α) στην οργάνωση των ελληνικών πολιτικών κομμάτων, σε
επίπεδο ηγεσίας, κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ο υ αιώνα (μονάδες 7) και
β) στους λόγους για τους οποίους δεν προέκυψαν ταξικά κόμματα στην
Ελλάδα, κατά την ίδια περίοδο. (μονάδες 6)
Μονάδες 13

ΘΕΜΑ Β2
Να αναφερθείτε: α) στις ενέργειες του Μητροπολίτη Τραπεζούντας
Χρύσανθου για το ποντιακό ζήτημα, κατά το συνέδριο Ειρήνης (1918-1919)
στο Παρίσι (μονάδες 6) και β) στις ενέργειες του Μητροπολίτη Αμάσειας
Γερμανού Καραβαγγέλη, κατά το 1921, για το ίδιο ζήτημα. (μονάδες 6)
Μονάδες 12
 ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙ∆ΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ
 ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ∆ΕΣ

ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ
ΘΕΜΑ Γ1
Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα
που σας δίνονται, να αναφερθείτε:
α) στις εκλογικές αναμετρήσεις του Νοεμβρίου 1910 (αμέσως μετά την
παραίτηση Δραγούμη) και του Μαρτίου του 1912, καθώς και στον
συσχετισμό των πολιτικών δυνάμεων που προέκυψαν από αυτές
(μονάδες 15) και
β) στη στάση του Βενιζέλου ως πρωθυπουργού της Ελλάδας στο Κρητικό
ζήτημα μέχρι και τις 12 Οκτωβρίου 1912. (μονάδες 10)
Μονάδες 25

ΚΕΙΜΕΝΟ Α

[…] Στις 6 Οκτωβρίου [1910] ορκίσθηκε η κυβέρνηση υπό τον Ελευθέριο
Βενιζέλο, ο οποίος ανέλαβε και τα υπουργεία των Στρατιωτικών και των
Ναυτικών […] Στις 8 Οκτωβρίου, ο πρωθυπουργός ανέπτυξε στο κοινοβούλιο
τις βασικές κυβερνητικές θέσεις. […] Όταν […] στις 9 Οκτωβρίου
ολοκληρώθηκε η συζήτηση γύρω από τις προγραμματικές δηλώσεις της
κυβερνήσεως, […] ο νέος πρωθυπουργός έσπευσε να επιζητήσει την ψήφο
εμπιστοσύνης […]. Όταν διαπιστώθηκε η έλλειψη απαρτίας*
 […] ο Βενιζέλος
υπέβαλε στο βασιλιά την παραίτησή του και εισηγήθηκε […] τη διάλυση του
σώματος. […] Και ο Γεώργιος Α΄, διαισθανόμενος το εντεινόμενο λαϊκό ρεύμα
υπέρ του Βενιζέλου δε δίστασε να δεχθεί την εισήγηση του πρωθυπουργού.
Στις 12 Οκτωβρίου δημοσιεύτηκε […] η προκήρυξη νέων εκλογών […]. Η
πρωτοβουλία του ανώτατου άρχοντα προκάλεσε τη ζωηρή αντίδραση των
παλαιών κομμάτων. Ο Γ. Θεοτόκης, ο Δ. Ράλλης και ο Κ. Μαυρομιχάλης,
επικεφαλής των τριών ισχυρότερων κομματικών σχηματισμών, αποφάσισαν
να καταγγείλουν τη βίαιη διάλυση της βουλής και να απόσχουν από την
επικείμενη εκλογική αναμέτρηση. Η ερμηνεία της δραματικής αποφάσεως
των τριών ηγετών ήταν εντούτοις στην ουσία συνυφασμένη λιγότερο με την
καταγγελία της βασιλικής πρωτοβουλίας και περισσότερο με τη
συνειδητοποίηση του πολιτικού αδιεξόδου όπου είχαν περιπέσει.[…]Έτσι σε
θέση αδυναμίας, η ηγεσία του παλαιού πολιτικού κόσμου κατέφυγε στο
μέτρο της αποχής, με την ελπίδα ότι στο άμεσο μέλλον θα ήταν δυνατό να
επιχειρήσει την τελική αναμέτρηση σε πεδίο περισσότερο πρόσφορο.
Διερωτάται κανείς αν ο παλαιός πολιτικός κόσμος είχε καταστεί ανίκανος να
σταθμίσει τη βαρύτητα των νέων καθοριστικών παραγόντων της ελληνικής
δημόσιας ζωής ή αν είχε εναποθέσει τις ελπίδες του στην πιθανή φθορά της
νέας κυβερνήσεως.

 Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΔ΄: Νεώτερος Ελληνισμός από το 1881 ως το 1913,
Eκδοτική Αθηνών, Αθήνα 20002
, σ. 273-274.
________________
 *απαρτία: ο αριθμός στη σύνθεση μελών (συνέλευσης, συμβουλίου κλπ που απαιτείται,
προκειμένου να θεωρηθεί έγκυρη μια συνεδρίαση ή το αποτέλεσμά της.
 ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙ∆ΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ
 ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ∆ΕΣ
ΚΕΙΜΕΝΟ Β

 […] Ο Βενιζέλος και οι Φιλελεύθεροι και πάλι θριάμβευσαν. [εκλογές
Μαρτίου 1912] […] Τα παλιά κόμματα, τα οποία είχαν απόσχει στις εκλογές
[Νοέμβριος 1910], τώρα κατόρθωσαν να αναδείξουν βουλευτές μόνο εκεί
όπου αποδεδειγμένα οι υποψήφιοί τους ήταν προσωπικότητες πρώτου
μεγέθους. Και πάλι, όμως, πολλοί αρχηγοί μόλις και μετά βίας πέτυχαν να
εκλεγούν, ενώ άλλοι, όπως ο Δ. Ράλλης και ο Α. Ζαΐμης, κατάφεραν να
καταλάβουν κάποια έδρα στη νέα Βουλή μόνο σε αναπληρωματικές εκλογές,
σε άλλες περιοχές. […] Στη νέα Βουλή […] άσκησαν την αντιπολίτευση οι
παλιοί ηγέτες Γ. Θεοτόκης, Δ. Ράλλης, Κ. Μαυρομιχάλης και οι νέοι πολιτικοί
ηγέτες Δ. Γούναρης, Π. Τσαλδάρης και λίγο αργότερα ο Ν.
Δημητρακόπουλος.
 Η Βουλή αυτής της περιόδου υπήρξε εκείνη που επί ημερών της η
Ελλάδα θριάμβευσε, αν και άρχισε το έργο της κάτω από δραματικές,
πραγματικά, συνθήκες, που είχε δημιουργήσει η τελευταία ανάφλεξη του
Κρητικού Ζητήματος.
 Η Κρήτη σκόπιμα είχε διενεργήσει εκλογές την ίδια μέρα με την
Ελλάδα, με σκοπό να αποστείλει τους εκπροσώπους της στη νέα ελληνική
Βουλή, αφού μετά το κίνημα των Νεότουρκων το νησί είχε κηρύξει την ένωση
με την Ελλάδα. Μάλιστα, τα αποτελέσματα ήταν εντελώς διαφορετικά από
αυτά στην Ελλάδα, καθώς το κόμμα του Ε. Βενιζέλου εξέλεξε μόνο 23
βουλευτές σε σύνολο 69. Η Τουρκία όμως παραμόνευε για να βρει αφορμή
και να επιτεθεί εναντίον της Ελλάδας.
 Ο Βενιζέλος, βλέποντας ότι δεν ήταν καιρός για πολεμικές περιπέτειες,
αρνήθηκε κατηγορηματικά στους βουλευτές από την Κρήτη να εισέλθουν
στην ελληνική Βουλή. […] Η άρνηση αυτή δεν ήταν καθόλου εύκολη για τον
παλαιό αγωνιστή και επαναστάτη. Τέσσερις μέρες παρέμεινε κλεισμένος στο
ξενοδοχείο «Φρύνη» του Παλαιού Φαλήρου, στο οποίο διέμενε.

 Παπαρρηγόπουλος, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ.5: 1882-1974, National Geographic,
σ. 42.



ΘΕΜΑ Δ1
Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τον
πίνακα και τα κείμενα που σας δίνονται, να παρουσιάσετε:
α) τις επιπτώσεις από την άφιξη και την εγκατάσταση των προσφύγων
στην εθνολογική σύσταση του πληθυσμού της Ελλάδας (μονάδες 13)
και
β) τη συμβολή τους στην αγροτική οικονομία της χώρας. (μονάδες 12)
Μονάδες 25



 ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙ∆ΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ
 ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ∆ΕΣ
ΚΕΙΜΕΝΟ Α

[…] Στη Θράκη, όπου ο ελληνικός πληθυσμός είχε υποστεί δραστική μείωση
μετά τη βουλγαρική κατοχή το 1913, η εγκατάσταση των προσφύγων ήταν
άμεση προτεραιότητα για το ελληνικό κράτος. Το 1924, το ελληνικό στοιχείο
έφτασε το 62,1% του πληθυσμού, ενώ, τέσσερα χρόνια αργότερα ένας στους
τρεις κατοίκους της Θράκης ήταν πρόσφυγας. […] Όπως επισήμανε ο
πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος σε λόγο του το 1929, «…δεν υπήρξε
ποτέ εθνικόν ελληνικόν κράτος εξίσου μεγάλον, όπως αυτό το οποίον έχουμε
σήμερον (…) και μάλιστα τόσον ομοιογενές».

Γιώργος Γιαννακόπουλος, «Η Ελλάδα με τους πρόσφυγες», στο ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ
ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ 1770-2000, τ. 7ο ς , Ελληνικά γράμματα, Αθήνα 2003, σ. 92.


ΚΕΙΜΕΝΟ Β

[…] Οι κυβερνήσεις […] εκτελούν μεγάλα εγγειοβελτιωτικά και αρδευτικά
έργα, κυρίως σε τρεις περιοχές, στις πεδιάδες των Σερρών, της Δράμας και
της Θεσσαλονίκης: διευθετούν προς όφελος της γεωργίας κοίτες χειμάρρων
και μεγάλων ποταμών, όπως του Αξιού, του Στρυμόνα κλπ., που με τις
πλημμύρες τους νέκρωναν τις παρόχθιες γαίες σε μεγάλο βάθος,
αποξηραίνουν λίμνες […] και τις γαίες τις παραδίδουν σε ακτήμονες
πρόσφυγες και γηγενείς. Ο Γερμανός Stephan Ronhart […] γράφει «Σήμερα
η Ελλάδα, αφότου δέχθηκε στο έδαφός της τα πλήθη των προσφύγων,
περικλείει στα σύνορά της ένα σχεδόν απόλυτα ομογενή από άποψη
γλώσσας και θρησκείας λαό 6.550.000 ψυχών». Και σε άλλο σημείο: «Ο
ελληνισμός σώζοντας τους πρόσφυγές του από την καταστροφή και την
εξουθένωση έσωσε ο ίδιος τον εαυτό του και ανορθώθηκε πάλιν ηθικά, ενώ
σύγχρονα συναρμολόγησε σφικτά ολόκληρο τον εθνικό του κορμό […]».
 Απ. Βακαλόπουλος, Νέα Ελληνική Ιστορία, σ. 383-385 στο Αξιολόγηση των μαθητών της
Γ ΄τάξης του Ενιαίου Λυκείου στο μάθημα Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας, τχ. Β, ΚΕΕ,
Αθήνα 2000, σ. 205-206.


ΚΕΙΜΕΝΟ Γ

[…] Δόθηκε ιδιαίτερη ώθηση σε τομείς της γεωργίας, όπως η αμπελουργία
και η μεταξοσκωληκοτροφία ιδιαίτερα στις περιοχές Αξιούπολης, Βέροιας,
Έδεσσας, Αριδαίας, Φλώρινας, και στη ροδοκαλλιέργεια για ροδέλαιο στις
περιοχές Έδεσσας, Βέροιας και Δράμας. Παράλληλα, οι πρόσφυγες […]
φύτεψαν αμπέλια αμερικανικής προέλευσης που δεν προσβάλλονταν από τη
φυλλοξήρα. […]


Ρ. Αλβανού, «Οι πρόσφυγες και η αγροτική επανάσταση του Μεσοπολέμου» στο Η
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Οκτώβριος 2011, Αθήνα
σ. 64.

 ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙ∆ΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ
 ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ∆ΕΣ
ΠΙΝΑΚΑΣ

Παραγωγή δημητριακών, καπνού και βάμβακος
(σε χιλιάδες τόννους)

Έτος Δημητριακά Καπνός Βαμβάκι
1921 624,8 23,3 3,8
1922 534,8 19,8 5,0
1923 602,3 37,8 8,0
1924 683,0 50,2 10,2
1925 708,7 60,8 10,5

(Πηγή: Foreign Office, 371: Annual reports on Greece, 1920-25۟ The
Statesman’s Year-Book, 1919-27.)

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΕ΄: Νεώτερος Ελληνισμός από το 1913 ως το 1941,
Eκδοτική Αθηνών, Αθήνα 20002
, σ. 297.

 *Όλα τα κείμενα αποδόθηκαν σε μονοτονικό· διατηρήθηκε, όμως, η ορθογραφία τους.






ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους)

1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο
πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα Ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή
των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το
εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και
να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας.
2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων
αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα
θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την
αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα
φωτοαντίγραφα.
3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή
μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει.
4. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.
5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των
φωτοαντιγράφων.
6. Ώρα δυνατής αποχώρησης: 10.00 π.μ.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙ