ΟΙ ΠΕΠΑΙΔΕΥΜΕΝΟΙ: Απαντήσεις θεμάτων Ιστορίας Κατεύθυνσης 2013

ΣΧΟΛΙΟ: ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ

Πολυτεχνείου 6, 104 33 Αθήνα

τηλ.: 210-5243434, fax: 210-5228231

Αθήνα, 24 Μαΐου 2013

Οι θέσεις της Π.Ε.Φ. για τα θέματα της Ιστορίας, Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ΄ Ημερησίου Λυκείου

Τα θέματα των εξετάσεων στο μάθημα της Ιστορίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης είναι σαφή, κατανοητά και καλύπτουν μεγάλο μέρος της εξεταστέας ύλης.

Στην πρώτη Ομάδα, οι απαντήσεις βρίσκονται στις αντίστοιχες σελίδες του σχολικού εγχειριδίου. Συγκεκριμένα :

Α1.

α. Πολιτοφυλακή της Κρήτης, σελ. 215.

β. Κοινωνιολογική Εταιρεία, σελ. 93.

γ. Συνθήκη του Νεϊγύ, σελ. 140.

Στο θέμα Α2 η αντιστοίχιση είναι η εξής:α-4, γ-1, δ-5, ε-3, ζ-2.

Στο θέμα Β1 η απάντηση βρίσκεται στις σελίδες 85-86 και στο θέμα Β2 στη σελίδα 250.

Από τα θέματα της δεύτερης Ομάδας το Γ1 βασίζεται σε πληροφορίες που βρίσκονται στις σελίδες 43 και 81 του σχολικού τους εγχειριδίου. Οι πηγές επιβεβαιώνουν και συμπληρώνουν τις πληροφορίες του βιβλίου. Οι μαθητές καλούνται να δώσουν απάντηση χρησιμοποιώντας συνδυαστική και συνθετική διαδικασία καθοδηγούμενοι από τη διατύπωση του ερωτήματος.

Η απάντηση στο θέμα Δ1 κατευθύνεται περισσότερο προς μια αναπαραγωγική διαδικασία, παρά συνθετική, και βασίζεται στις πληροφορίες του βιβλίου, σσ. 157-159, και στις πηγές.

Από την Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων

Διαβάστε περισσότερα: http://www.alfavita.gr/arthra/%CE%BF%CE%B9-%CE%B8%CE%AD%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%80%CE%B5%CF%86-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B1-%CE%B8%CE%AD%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CF%89%CF%81%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B5%CF%8D%CE%B8%CF%85%CE%BD%CF%83%CE%B7%CF%82#ixzz2UDFAkCLV
Follow us: @alfavita on Twitter | alfavita.gr on Facebook

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

ΘΕΜΑ Α1

Θέμα Α1

α) Από σχολικό βιβλίο, σελ. 215, Πολιτοφυλακή της Κρήτης: Αποτέλεσμα μεταρρύθμισης μετά την άφιξη Διεθνούς Επιτροπής στην Κρήτη, το Φεβρουάριο του 1906. Αποτελούνταν από Έλληνες αξιωματικούς που προηγουμένως θα παραιτούνταν από το ελληνικό στρατό και από σχολικό βιβλίο σελ. 216 « Το πιο σημαντικό … 1912-1913 ( κατά την περίοδο αρμοστείας Α. Ζαϊμη».

β. Σχολικό βιβλίο, σελ:93 «Σοβαρότερη από όλες τις ομάδες (με σοσιαλιστικές ιδέες) …. ιδρύσουν κόμμα.( Συμπλ. Στις εκλογές Αυγούστου 1910 έθεσε για πρώτη φορά υποψηφιότητα σε κάποιες εκλογικές περιφέρειες και προχώρησε στην ίδρυση του Λαϊκού Κόμματος στα μέσα του 1910»

γ. Σχολικό βιβλίο, σελ:140 «Το Νοέμβριο ….. της συνθήκης).»

ΘΕΜΑ Α2

α-4

γ-1

δ-5

ε-3

ζ - 2

ΘΕΜΑ Β1

Σχολικό βιβλίο, σελ:85-86 , «Ο Ελληνοτουρκικός …. περιορισμός της γραφειοκρατίας.»

ΘΕΜΑ Β2

Σχολικό βιβλίο, σελ:250 «Στην Ευρώπη….. Σοβιετικής Ένωσης.»

ΘΕΜΑ Γ1

α)

Ιστορικές γνώσεις: σελ. σχολικού βιβλίου 42-43: «Η διεύρυνση του ελληνικού κράτους … τεχνητές ελλείψεις.»

Πληροφορίες παραθέματος

Κείμενο Α

· τσιφλικάδες πιο απαιτητικοί από Τούρκους

· εκβιασμοί για ενοίκιο

· μέσο εκβιασμού το πωλητήριο συμβόλαιο

Ενδεικτική απάντηση υπό μορφή κειμένου

α) Η διεύρυνση του Ελληνικού κράτους με τα Επτάνησα (1864), την Άρτα και τη Θεσσαλία(1881) έφερε στο προσκήνιο το ζήτημα της μεγάλης ιδιοκτησίας. Τα «τσιφλίκια» της Θεσσαλίας αγοράστηκαν από πλούσιους έλληνες του εξωτερικού οι οποίοι, πέρα από το γεγονός ότι διατήρησαν τον αναχρονιστικό θεσμό των κολίγων, άσκησαν πολιτικές και κοινωνικές πιέσεις για να κερδοσκοπήσουν από την παραγωγή του σιταριού. Επιδίωξαν, δηλαδή, την επιβολή υψηλών δασμών στο εισαγόμενο από τη Ρωσία σιτάρι, ώστε να μπορούν να καθορίζουν όσο το δυνατόν υψηλότερες τιμές για το εγχώριο, προκαλώντας μάλιστα μερικές φορές και τεχνητές ελλείψεις. Επιπλέον, οι νέοι ιδιοκτήτες των τσιφλικιών δεν δίσταζαν να είναι πολύ πιο απαιτητικοί από τους προκατόχους τους απέναντι στους κολίγους. Οι κολίγοι ήταν υποχρεωμένοι να πληρώνουν ενοίκιο για τις οικίες στις οποίες έμεναν, ενώ μέχρι τότε τις θεωρούσαν δικές τους. Στις αιτιάσεις τους οι νέοι ιδιοκτήτες πρόβαλλαν τους τίτλους ιδιοκτησίας που είχαν. Άλλωστε όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο δημοσίευμα της εφημερίδας «Αιων», «οι νέοι κύριοι [...] εκβιάζουσιν τους δυστυχείς να τους πληρώνουσι ενοίκιον δια τας οικίας, εις ας κατοικούσιν και ας οι χωρικοί θεωρούσιν προ απομνημονεύτων χρόνων ως ιδίας» ....« Επιδεικνύεται αυτοίς το της αγοραπωλησίας έγγραφον, ενώ και αι οικίαι επωλήθησαν τω νέω κυρίω».

β)

Ιστορικές γνώσεις: σελ. σχολικού βιβλίου 81 «Στα εδάφη της Θεσσαλίας- … βελτίωση της θέσης τους.»

Πληροφορίες παραθέματος

Κείμενο Β

· άποψη Τρικούπη : η κατάσταση να μείνει ως έχει για να μη θίγει το εξωελλαδικό κεφάλαιο

· άποψη Δεληγιάννη: αναγνώριση Θεσσαλικού προβλήματος και προσπάθεια απαλλοτρίωσης (1896)

Ενδεικτική απάντηση υπό μορφή κειμένου

β) Οι θέσεις του Τρικούπη όσο και του Δηλιγιάννη ήταν διαφορετικές πάνω στο ζήτημα αυτό.

Ο Τρικούπης και το κόμμα του υποστήριζαν τους μεγαλογαιοκτήμονες και ήταν αντίθετοι στη διανομή των τσιφλικιών της Θεσσαλίας στους καλλιεργητές, γιατί θεωρούσαν ότι μόνο μ΄ αυτόν τον τρόπο θα προσέλκυαν τα αναγκαία κεφάλαια των Ελλήνων του εξωτερικού.

Όπως ο ίδιος χαρακτηριστικά ανέφερε: « εάν επιβάλωμεν τη διανομή των κτημάτων εις τους καλλιεργητάς, όπως μου το ζητείτε, θα εκδιώξωμεν εξ’ Ελλάδος το χρήμα των Ελλήνων του εξωτερικού. Αντιθέτως, οφείλωμεν να προσελκύσωμεν τα κεφάλαια αυτών των Ελλήνων και όχι να τους εκφοβίσωμεν. Η κατάστασις εις τη Θεσσαλία πρέπει να παραμείνη ως έχει, διότι τούτο απαιτούν τα γενικότερα συμφέροντα της χώρας...»

Αντίθετα, το κόμμα του Θ. Δηλιγιάννη προσπάθησε , χωρίς τελικά να το κατορθώσει να χορηγήσει γη στους αγρότες και έλαβαν κάποια μέτρα για τη βελτίωση της θέσης τους.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο παράθεμα ο Δηλιγιάννης, λόγω της αντιπάθειας ως προς το χρηματιστικό κεφάλαιο και τους «πλουτοκράτες της διασποράς», επιχείρησε το 1896 να περάσει νόμο για την απαλλοτρίωση ορισμένων τσιφλικιών και τη διανομή της γης στους καλλιεργητές της. Η κατάθεση του νομοσχεδίου αυτού στη Βουλή το 1896 σηματοδοτούσε ότι για το Ελληνικό κράτος υπήρχε αγροτικό πρόβλημα στην περιοχή της Θεσσαλίας.

γ)

Ιστορικές γνώσεις: σελ σχολικού 43 «Οι πρακτικές(των τσιφλικάδων) δημιούργησαν … χωριό Κιλελέρ(1910).

Πληροφορίες παραθέματος

Κείμενο Γ

· Υπόμνημα Πανθεσσαλικής Επιτροπής προς το βασιλιά, κυριότερα σημεία

· Μείωση αγροτικού πληθυσμού

· Εξώσεις και περιφορά αγροτών

· Ελονοσία

· Τοκογλυφία

· Αναφορά στο παράδειγμα της Δανίας, γενέτειρας του βασιλιά.

Ενδεικτική απάντηση υπό μορφή κειμένου

γ) Τα προβλήματα και οι διεκδικήσεις των κολίγων αποτυπώνονταν στο υπόμνημα της « Πανθεσσαλικής Επιτροπής αγώνα» προς τον βασιλέα Γεώργιο το Φεβρουάριο του 1910. Αναφέρουν ότι δεν ήταν κάτοχοι ούτε της γης που καλλιεργούσαν, αλλά ούτε των σπιτιών («καλύβης») στα οποία διέμεναν. Ήταν αναγκασμένοι να περιφέρονται διαρκώς από χωριό σε χωριό. Τονίζουν ότι υπάρχει έξαρση της τοκογλυφίας, ενώ η ελονοσία μαστίζει τους αγροτικούς πληθυσμούς.

Ζητούν από το βασιλέα τη λήψη μέτρων για την προστασία των Θεσσαλών αγροτών. Άλλωστε, όταν οι αγροτικοί πληθυσμοί είναι ικανοποιημένοι διασφαλίζεται η σταθερότητα του πολιτεύματος. Όπως χαρακτηριστικά έγραφαν στο υπόμνημα τους « Καλλίτερος δε βασιλεύς είναι εκείνος, όστις καθιστά την ύπαιθρον γόνιμον χώραν». Υπενθύμιζαν ότι η δουλοπαροικία στη Δανία είχε καταργηθεί ήδη από το 1788 και τόνιζαν ότι κάτι ανάλογο μπορεί να επιτευχθεί και στην Ελλάδα.

Εξαιτίας των πρακτικών αυτών των τσιφλικάδων η Ελληνική κυβέρνηση είχε ψηφίσει νόμους το 1907, οι οποίοι επέτρεπαν την απαλλοτρίωση μεγάλων ιδιοκτησιών για διανομή σε ακτήμονες. Η εφαρμογή τους αποδείχθηκε δύσκολη υπόθεση, και οι τριβές που προκλήθηκαν προκάλεσαν συγκρούσεις με πιο σημαντική αυτή στο χωριό Κιλελέρ το 1910.

Δ1

α)

Ιστορικές γνώσεις: σελ σχολικού βιβλίο 158 « Η αστική στέγαση ξεκίνησε … για τη στέγασή τους.»

· Εικόνα εγκατάλειψης και αδιαφορίας

· Περιγραφή σταδιακής εγκατάστασης προσφύγων(σκηνές, παραπήγματα, πλινθόκτιστα κλπ.

· Προβλήματα ύδρευσης και απορριμμάτων

Ενδεικτική απάντηση υπό μορφή κειμένου

α) Η αστική στέγαση ξεκίνησε από την Αθήνα με τη δημιουργία τεσσάρων συνοικισμών: της Καισαριανής, του Βύρωνα, της Νέας Ιωνίας στην Αθήνα και της Κοκκινιάς στον Πειραιά. Αρχικά, οι πρόσφυγες της Καισαριανής έμεναν σε σκηνές, όπου – σύμφωνα και με το παράθεμα – « παρέμειναν για αρκετό χρονικό διάστημα». Έπειτα για τη στέγαση των αστών προσφύγων υιοθετήθηκε η δημιουργία συνοικισμών με επέκταση των πόλεων στις οποίες αυτή ήταν προσωρινά εγκατεστημένη. Προκρίθηκε – εκτός από σπάνιες εξαιρέσεις - το σύστημα της ανέγερσης μικρών κατοικιών, μονοκατοικιών / διπλοκατοικιών , μονοώροφων ή διώροφων με ένα ή δύο δωμάτια, κουζίνα και τους αναγκαίους βοηθητικούς χώρους. Παρά την ομοιομορφία που επικρατούσε υπήρχε ελαφρά διαφοροποίηση των κατοικιών του ενός συνοικισμού από τις κατοικίες του άλλου ως προς το εμβαδόν, την ποιότητα κατασκευής και τη λειτουργικότητα. Όπως δηλώνεται και στο παράθεμα « κατασκευάστηκαν από το κράτος 500 ξύλινα παραπήγματα και πλινθόκτιστα δωμάτια». Στη συνέχεια, οι κατοικίες βελτιώθηκαν με μέριμνα της ΕΑΠ και με την κατασκευή σπιτιών περισσότερων τύπων: « η Επιτροπή Αποκαταστάσεως ανέλαβε ... Διαφόρων τύπων». Το κράτος ή η ΕΑΠ ανέθεταν την ανέγερση των συνοικισμών σε εργολάβους ή φρόντιζαν να εφοδιάζουν τους πρόσφυγες με τα απαραίτητα μέσα για να κατασκευάσουν οι ίδιοι τα σπίτια τους. η δόμηση των συνοικισμών, ελλείψει χρόνου και χρημάτων, συχνά δε συνδυαζόταν με έργα υποδομής (ύδρευση, αποχετευτικό σύστημα, οδικό δίκτυο, χώροι πρασίνου κ.α). Όπως αποδεικνύεται και από το παράθεμα οι συνθήκες ζωής των αστών προσφύγων και συγκεκριμένα στην περιοχή της Καισαριανής ήταν απελπιστικές και συχνά σε ένα ξύλινο σπίτι έμεναν δύο οικογένειες: « η κατάσταση των ανθρώπων που έμεναν στα παραπήγματα ήταν απελπιστική, αρκεί να σημειωθεί ότι σε κάθε ξύλινο σπιτάκι κατοικούσαν δύο οικογένειες. Επιπλέον οι συνθήκες διαβίωσης πλήττονταν και από τα ανεπαρκή έργα υποδομής όπως σχετικά με την υδροδότηση η οποία, σύμφωνα με το παράθεμα, γινόταν από δημοτικά βυτία, ενώ τις ελλείψεις που προέκυπταν τις αναπλήρωναν οι υδροπώλες οι οποίοι εμπορεύονταν το νερό, γεγονός που ισοδυναμούσε με οικονομική εκμετάλλευση των ήδη εξαθλιωμένων προσφύγων: « Η ύδρευση του προσφυγικού αυτού πληθυσμού ... εμπορεύονταν το νερό». Πρόσθετη απόδειξη της κακής ποιότητας διαβίωσης η οποία είχε άμεση σχέση με τις συνθήκες δημόσιας υγείας, ήταν η ύπαρξη στην κοίτη χειμάρρων πολλών ακαθαρσιών και σκουπιδιών ακόμη και από τη λειτουργία της ταπητουργίας. Όπως λοιπόν βεβαιώνεται από το παράθεμα: « στο μεγάλο ρεύμα ... φρικτό θέαμα». Ιδρύθηκαν ακόμη προσφυγικοί οικοδομικοί συνεταιρισμοί και χορηγήθηκαν άτοκα δάνεια σε προσφυγικές οικογένειες για τη στέγασή τους.

β)

Για εύπορους

σελ. σχολικού βιβλίου 159: «Υπήρχαν … στον Πειραιά.»

· Παραδείγματα Νέας Σμύρνης, Καλλίπολης και Νέας Καλικράτειας

· Απαλλοτρίωση περιοχής ανατολικά λεωφόρου Συγγρού

Για άπορους

σελ σχολικού 159: «Στο αντίθετο άκρο … για πολλά χρόνια.»

Παράθεμα

· Παράδειγμα Θεσσαλονίκης με πρωτόγονες κατασκευές για στέγαση, που πρόσφεραν, ωστόσο, υποτυπώδη προστασία.

Ενδεικτική απάντηση υπό μορφή κειμένου

β) Υπήρχαν, βέβαια, και οι εύποροι πρόσφυγες, που είχαν την οικονομική δυνατότητα να φροντίσουν μόνοι τους για τη στέγασή τους. Αυτοί στην αρχή ήταν σε θέση να νοικιάσουν ή να αγοράσουν κατοικίες μέσα στις πόλεις και έτσι να αναμειχθούν με τους γηγενείς. Αργότερα ανέλαβαν οι ίδιοι πρωτοβουλίες για την ίδρυση οικισμών. Η διαδικασία ήταν η ακόλουθη: ίδρυαν έναν οικοδομικό συνεταιρισμό, αγόραζαν μια έκταση σε προνομιούχο περιοχή και οικοδομούσαν αστικές κατοικίες καλής ποιότητας. Στους πρόσφυγες παραχωρούνταν οικόπεδα και δάνεια ενώ το κράτος αναλαμβάνει τα έργα υποδομής. Τέτοιοι οικισμοί ήταν η Νέα Σμύρνη στην Αθήνα και η Καλλίπολη στον Πειραιά. Ο συνοικισμός της Νέας Σμύρνης αποτελούσε το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Πρόσφυγες από τη Σμύρνη που ανήκαν σε ανώτερα κοινωνικά στρώματα οργανώθηκαν το 1923 και σε ένα χρόνο πέτυχαν την απαλλοτρίωση της περιοχής ανατολικά της λεωφόρου Συγγρού. Το 1925 άρχισε η οικοδόμηση του οικισμού, ενώ το σχέδιο Καλλιγά προέβλεπε μεγαλύτερο πλάτος δρόμων.

Ιδιαίτερα οξυμένα ήταν τα προβλήματα των άπορων προσφύγων. Εγκαταστάθηκαν σε καλύβες, χαμόσπιτα και άλλες πρόχειρες κατασκευές στις παρυφές παλαιών οικισμών, ή δημιούργησαν παραγκουπόλεις γύρω από τους προσφυγικούς συνοικισμούς. Ένα τέτοιο συνοικισμό στα προάστια της Θεσσαλονίκης περιγράφει ο Morgenthau στον οποίο ζούσαν πάνω από δυο χιλιάδες άτομα. Οι καλύβες που έμεναν το χειμώνα ήταν κρύες και υγρές γιατί δεν ήταν αεροστεγείς, ενώ το καλοκαίρι οι τσίγκινες στέγες τις μετέτρεπαν σε χώρους που αναπτύσσονταν υψηλές θερμοκρασίες. Όπως έγραφε χαρακτηριστικά ο Morgenthau, αυτές οι συνθήκες διαμονής « δεν αντιπροσώπευαν παρά την κατώτατη βαθμίδα της πολιτισμένης ζωής». Έτσι σε άθλιες συνθήκες επρόκειτο να ζήσουν για πολλά χρόνια.